Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

Asos yoki asoslar deganda xulosani keltirib chiqarishga xizmat qiladigan, ilgaridan ma’lum bo’lgan 

bilimlar nazarda tutiladi. 

 

Asoslar munosabatidan kelib chiqadigan bilim (natija) xulosa deb yuritiladi. 

 

Xulosa  ob’ektiv  olam  in’ikosi  hisoblangan  fikrlar  orasida  sababiy  aloqadorlikni  ifodalaydi.  Shunisi 

xarakterliki,  xulosa  chiqarishda  inson  fikri  sabablar  (asos)dan  natijaga  emas,  aksincha,  natija  (xulosa)dan 

unga asos bo’lgan sabablarga qarab borishi mumkin, Masalan: Jinoyat jazosiz qolmaydi (asos)  

Terrorchilik — jinoyat (asos)  

Demak, Terrorchilik jazosiz qolmaydi (xulosa) yoki  

Qaldirg’ochlar pastlab uchmoqda.  

Demak, ertaga ob-havo o’zgaradi (xulosa)  

Tabiiy tilda xulosada «demak», «natijada», «ko’rinib turibdiki», «shuning uchun» kabi so’z va so’z 

birikmalari uchraydi.  

Xulosaning chin yoki xato (yolg’on)ligi, birinchidan, asos (asoslar) ning chinligi, ikkinchidan, asos (asoslar) 

bilan  xulosaning  mantiqiy  munosabatiga  (fikrning  izchilligi,  asoslar  bilan  natijaning  uzviy  aloqadorligi  va 

hokazo)  bog’liq  bo’ladi.  Agar  V  xulosa  A  dan  kelib  chiqsa,  va  uning  natijasini  ifodalasa,  to’g’ri  (chin) 

bo’ladi.  Aksincha,  V  xulosa  A  asosdan  kelib  chiqmasa,  xato  (yolg’on)  hisoblanadi.  Shunday  qilib, 

xulosaning to’g’riligi mantiqiy ketma-ketlik, asoslar bilan natijaning aloqadorligidan kelib chiqadi.  

---