Toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti «moliyaviy tahlil» kafedrasi

-jadval Mehnatga haq to’lash bo’yicha yagona tarif setkasi

Download 0,82 Mb. bet 6/16 Sana 25.03.2022 Hajmi 0,82 Mb. #508962

Bog'liq
ish haqi fondi va undan foydalanish hisobi hamda tahlili

Bu sahifa navigatsiya:

• Manba:Vazirlar Mahkamasini 2009 yil 21 iyuldagi 206-son qaroriga 1-ilova
• 2-bob. Ish haqi fondini shakillantirish va undan foydalanish hisobi hamda ularni takomillashtirish

2-jadval

Mehnatga haq to’lash bo’yicha yagona tarif setkasi
Mehnatga haq	Nolinchi razradga	Mehnatga haq	Nolinchi razradga
to’lash	nisbatan tarif	to’lash bo’yicha	nisbatan tarif
bo’yicha	koeffitsiyentlari	razryadlar	koeffitsiyentlari
razryadlar
1	2,476	12	6,115
2	2,725	13	6,503
3	2,998	14	6,893
4	3,297	15	7,292
5	3,612	16	7,697
6	3,941	17	8,106
7	4,284	18	8,522
8	4,640	19	8,943
9	4,997	20	9,371
10	5,362	21	9,804
11	5,733	22	10,240

Manba:Vazirlar Mahkamasini 2009 yil 21 iyuldagi 206-son qaroriga 1-ilova Bu keltirilgan tariff razryadlari orqali hodimlar ish haqi hisoblanadi ya’ni

razryadni tarif kayfitsentiga ko’paytirish orqali ishchini ish haqi hisoblanadi. Ishchining ish haqi yoki oklad summasini aniqlash uchun mehnatiga to’lanadigan summani mazkur ishchiga belgilangan razryadning koeffitsiyentiga ko’paytirish kerak.Yuqorida keltirilgan yagona tarif setkasini budjetdan

moliyalashtiriladigan muassasalar, tash ilot va orxonalar qo’llashga majbur.

¹²Ochilov I. Rizayev N. Bolibekov B. Moliyaviy va Boshqaruv hisobi. TMI.O’quv qo’llanma.2006 yil
O’zining moliyaviy faoliyatini xo’ ali hisobi asosida yurituvchi barcha davlat, davlat-a sioner orxonalari va tash ilotlari mehnatga haq to’lashning

yagona tarif setkasi asosida xodimlarning tarif-malakaviy razradlarini belgilashlari zarur. Boshqa mulk shaklidagi korxona, tashkilot va muassasalarga yagona tarif setkasi asosida xodimlarning tarif-malakaviy setkasini belgilab olish tavsiya qilinadi.

Тarif stav alar va o ladlar tizimini asosi bo’lgan minimal ish haqi

O’zbe iston Respubli asi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Хususan

minimal ish haqisiga va qonunchili bilan belgilangan o’rtacha oy ish

kunlarining uzunligiga qarab 1-razryadning soatlar tarif stavkalarining minimal o’lchami aniqlanadi. 1-razryad stavkalarini mehnatga haq to’lash sha llari ishbay ishchilar va vaqtbay ishchilar, shuningdek kasb guruhlari va ish turlari

uch guruh stavkalar bo’yicha tabaqalashtirib orxona mehnatga haq to’lash bo’yicha tarif set asini ishlab chiqishi mum in. Bir korxona moliyaviy im oniyatlari va boshqa ishlab chiqarish o’rsat ichlariga qarab o’zining tarif koeffitsiyentlarini ishlab chiqadi.

Mehnatga haq to’lashni tash il etishning asosiy elementi bo’lib, mahsulot birligini ishlab chiqarishga yo i ma’lum tash iliy-texnik sharoitlarida berilgan ish ha mini ba arishga sarflanadigan mehnat o’lchamini belgilovchi, mehnatni normalashtirish hisoblanadi.

Mehnatni normalash, mehnatni ilmiy asosda tashkil qilishning asosiy tarkibiy qismi sifatida, ishlab chiqarish normasini va vaqt normasini o’z ichiga oladi. Normal ish sharoitida belgilangan vaqt soat, smena, oy birligida ishlab chiqarsa bo’ladigan normalashtiriluvchi mahsulot birligi dona, metr, tonnaning miqdori ishlab chiqarish normasi bilan belgilanadi. Vaqt normasi esa ma’lum tashkiliy-texnikaviy sharoitlarda ish bajarish uchun zarur bo’ladigan vaqtni

nazarda tutadi.
Korxonalarga mehnatga haq to’lash sha	l va tizimlarini mustaqil belgilash
huquqi berilgan. Yuqorida eltirib o’tilganide	mehnatga haq to’lashning i ita

shakli mavjud: ishbay va vaqtbay. Mehnatga ishbay sha lida haq to’langanda

ish haqi, mahsulotning sifati, murakkabligi va ish sharoitini hisobga olgan holda, ishlab chiqarilgan mahsulot birligining miqdoriga bog’liq. Vaqtbay sha lida ish haqi, xodimlar malakasi va ish sharoitini hisobga olgan holda, sarflangan haqiqiy ishlagan vaqtning miqdoriga bog’liq.

Ishbay ish haqi sha li ishchilarni, ilg’or ta ribalardan foydalangan holda, mehnat unumdorligini oshirishga moddiy jihatdan qiziqtiradi. Mehnatga haq

to’lashning bu sha lida ishlab chiqarilgan mahsulot sifatini qat’iy te shirish zarur. Mehnatga haq to’lashning ishbay sha li quyidagi mehnatga haq to’lash tizimlariga bo’linadi: to’g’ri ishbay, ishbay-mukofot, akkord, ishbay-progressiv, egri ishbay tizim.

Mehnatga vaqtbay sha lida haq to’langanda ish haqi hisoblash bo’yicha asos qilib ishchining sarflagan vaqti va tarif stavkasi olinadi.

Vaqtbay ish haqi sha li i i tizimdan iborat: mehnatga haq to’lashning oddiy vaqtbay tizimi va vaqtbay-mukofot tizimi. Oddiy vaqtbay tizimida ish haqi bevosita ishlagan vaqt miqdoriga bog’liq. Vaqtbay-mukofot tizimida oddiy vaqtbay tizimi bo’yicha hisoblangan ish haqiga qo’shimcha qilib ba arilgan ishning sifati, material, yoqilg’ilarni, te alishi be or turishlarni qisqarishi, mashina va agregatlarni to’xtovsiz ishlashi va boshqa o’rsat ichlarga qarab

mukofot hisoblanadi.

Mehnatni tashkil qilish shakliga qarab ishbay va vaqtbay shakllardagi

mehnatga haq to’lashlar ya a va umumiy bo’lishi mum in. Ish arayonida

asblarni birga qo’shib olib borish, i rochilarning birini i inchisiga bog’liqli zarurati bo’lsa, mehnatga haq to’lash umumiy bo’lishi mum in.

Korxonalarda u yo i bu dastlab i hu atlar sha lini qo’llash ishlab chiqarishning xara teri, mehnatni tash il etish va unga haq to’lash tizimiga, shuningde mahsulot sifatini nazorat qilish usuliga bog’liq. Тasdiqlangan qonunga binoan sanoatda quyidagi dastlab i hu atlar qo’llaniladi: ishbay ish naryadi, marshrut varaqasi, tayyorlangan mahsulot to’g’risida raport, tayyorlangan mahsulotni hisobga olish qaydnomasi, bajarilgan ishlarni qabul qilish dalolatnomasi, vaqtbay ishlovchilarga berilgan normalashtirilgan topshiriq

va boshqalar. Ishlangan mahsulot va ba arilgan ishlar hisobi bo’yicha dastlab i hujjatlar miqdorini anchaga kamaytirish uchun yiriklashtirilgan, kompleks

me’yor va baholarni qo’llash, shuningde bir yo’la tuziladigan bir unli

hu atlar o’rniga o’p unli yig’ma hu atlar haftada ishbay ishlarning

bajarilishi Т-28-sha lga o’xshagan hu atlarni qo’llash tavsiya qilinadi.

Ish haqini to’g’ri hisoblash uchun barcha hu atlarda quyidagi ma’lumotlar

eltirilishi era : ish oyi sex, uchast a, bo’lim, hisoblash davri, familiyasi, ismi, otasining ismi, tabel raqami va ishchining razryadi, ish birligiga belgilangan vaqt normasi va baho, ish haqi summasi, bajarilgan ish bo’yicha norma-soat miqdorlari bo’yicha aniqlanadi.

Тexnologik karta, sex, uchastka ishlab chiqarish dasturiga binoan tuzilgan,

amaldagi norma va baholari, ishlar grafigi o’rsatilgan bu hu atlar ish

boshlanishidan oldin ishchiga yoki brigadaga topshiriladi. Ish bajarilgandan so’ng texni nazorat bo’limi haqiqiy ishlab chiqarilgan va qabul qilingan yaroqli mahsulotlar miqdori va yaroqsiz mahsulot miqdorini o’rsatadi.

Yakka, takrorlanmaydigan mahsulot ishlab chiqarishlarida ishbay ish bo’yicha asosiy hu at bo’lib bir yo’la tuziluvchi, yig’ib boruvchi, shuningde ya a va brigada bo’yicha tuziladigan naryad hisoblanadi. Bir yo’la naryad smena yoki oy davomida bir buyurtma yoki ishlab chiqarish xarajatlari turiga tegishli ish turlari bo’yicha tuziladi.Agar ish bir ishchi tomonidan ba arilsa, yakka naryad deyiladi, agar brigada tomonidan bajarilsa – brigada naryadi deyiladi.Naryadning orqa tomonida brigada tarkibi, ishlangan vaqt, bajarilgan ish, brigada a’zolarining mala asi to’g’risida qo’shimcha ma’lumotlar keltiriladi.

Naryadlar bo’yicha ba arilgan ish ha mi va ishlar hara atini texnologi zanjiri tartibida nazorat qilish mumkin emas, chunki ular bir ishchi biri

1. 
   inchisi bilan bog’lanmagan bir yo i bir necha operatsiyalarga yoziladi. Shuning uchun bir texnologik jarayonda bir vaqtning o’zida bir xildagi mahsulot tayyorlaydigan seriyali ishlab chiqarishlarda tayyorlangan mahsulot va ish
   

haqini hisoblash uchun marshrut varaqalari qo’llaniladi. Marshrut varaqasi

bo’yicha har bir ishchi ish bajarishi mumkin. Marshrut varaqasi barcha texnologi arayon operatsiyalariga va ma’lum partiya detal va mahsulotlarga oldindan yoziladi. Bunda ishning bir operatsiyadan i inchisiga o’t azilishi ketma- etli da o’rsatilgan bo’lib, ishlab chiqarishdagi yo’qotishlar va yaroqsiz mahsulotlar nazorat qilinadi. Marshrut varaqasi bo’yicha ish turlari bir qancha ishchilar tomonidan bajarilganligi uchun, har birining ish haqisi maxsus hujjatda

– 15 kunda yoki bir oyda bir marta tuziladigan ishlab chiqarish raportida yig’ib

boriladi.

Ko’plab ishlab chiqarish xara teridagi orxonalarda ishchilar odatda o’zlariga ber itilgan bir xil texnologi operatsiyalarni ba aradi. Bunda ishlab chiqilgan mahsulot va ish haqining hisobi smena yo i oy bo’yicha tuziladigan yig’ma qaydnomalarda yuritiladi.

O’zbe iston Respubli asining Mehnat Kode siga binoan ishlamagan vaqti uchun ham ishchi va xizmatchilarga haq to’lanadi. Bunday to’lovlarni hisoblash o’rtacha ish haqiga asoslanadi. O’rtacha ish haqini hisoblash va qo’llash tegishli normativ hujjatlar bilan belgilanadi.

Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martdagi 133-sonli qarorining 6-ilovasiga binoan o’rtacha oyli ish haqini hisoblashning quyidagi tartibi belgilangan:

• 
  ta’til haqi, ishdan bo’shaganda beriladigan yordam puli, ishsizli bo’yicha nafaqa tarifi atsiya bo’yicha o’rtacha ish haqi belgilangan ish haqini yo i
  

lavozimli o ladini hisoblash uniga birinchi yili ishlayotganlar uchun o’n

1. 
   idan birga (1/12) (to’liq olti oy ishlaganlar bo’yicha oltidan birga, to’liq yetti oy ishlaganlar bo’yicha – yettidan birga va h. .) o’paytirib topiladi. o’rta
   

maxsus va hunar – texni a bilim yurtlari o’qituvchilariga esa hisoblash davrida tarifi atsiya bo’yicha belgilangan ish haqi yoki lavozimlik okladidan oshgan qismini o’ndan birga o’paytirib topiladi. Bularga ishbay haqlar, mu ofotlar, qo’shimcha haqlar va boshqa i timoiy sug’urtaga badal hisoblanuvchi to’lanmalar iradi;¹³

13. 
    Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martdagi 133-sonli qarorining 6-ilovasi 2-bandi
    

• 
  o’rta maxsus va hunar-texni a bilim yurtlaridagi o’qituvchilarga ortiqcha
  

ba arilgan soatlari bo’yicha qo’shimcha haq yil oxirida ushbu soatlar ba arilgan vaqtda hara atda bo’lgan stav alar bo’yicha hisoblanadi;

• 
  xodimlar salomatligiga yetkazilgan zarar, kasbiy kasallik yoki ularning mehnat vazifalarini bajarish jarayonida salomatligiga yetkazilgan zararlarni ish beruvchilar tomonidan qoplash uchun haq hisoblash Vazirlar Maxkamasi tomonidan tasdiqlangan qoidalarga binoan olib boriladi;
  

• 
  ishga qobiliyatsizligi to’g’risidagi varaqalar, homiladorli va tug’ish bo’yicha haq hisoblash davlat i timoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqa hisoblash tartibi to’g’risidagi nizomga binoan olib boriladi;
  

• 
  boshqa (1-4 bandlarida o’rsatilgandan tashqari) barcha hollarda o’rtacha
  

oyli ish haqi oxirgi i i alendar oyining o’rtacha ish haqisi bilan aniqlanadi;

- xodimlar mehnat ta’tilida, davlat yo i amoat ma buriyatlarini ba arishda, i i

oy ichida ish qidirish vaqtida, shuningdek kasalligi davrida tarif stavkalar,

lavozimli o ladlar oshgan bo’lsa, orxona, tash ilot, muassasalarning mehnatga haq to’lashning yangi sharoitiga to’g’ri eladigan haqiqiy ish uni bo’yicha hisoblab chiqiladi.

Qonunchili bilan o’rtacha ish haqini hisoblab chiqishning maxsus tartibi

o’rnatilgan hollarda, o’rsatilgan qoidalar qo’llanilmaydi.

Ish vaqtidan foydalanishni hisobga olish ma’lumotlariga va xodim

tomonidan qonunchili	bilan afolatlangan o’rtacha ish haqini olish huquqini
tasdiqlovchi tegishli hu	atlariga asosan o’rtacha ish haqi hisoblab chiqiladi.
Barcha xodimlarga,		shu umladan	o’rindoshli asosida ishlayotgan
xodimlarga, dam olish va ish qobiliyatini ti			lash uchun ish oyi va o’rtacha ish
haqi saqlangan holda yilli		mehnat ta’tillari beriladi. O’rtacha ish haqi Vazirlar

Mahkamasining 1997 yil 11-martdagi 133-sonli qarorining 6-ilovasiga binoan hisoblanadi.

Тa’til haqi aniqlash yo i foydalanilmagan ta’til uchun ompensatsiya hisoblashda olti unli ish haftasi bo’yicha o’rtacha oyli ish unining davomiyligini 25,4 kun deb hisoblaydi. Хodimlarning vaqtinchalik ish

qobiliyatini yo’qotganligi uchun hisoblab to’lanadigan haqning qoplash manbai bo’lib tannarx yo i davr xara atlari emas, bal i i timoiy sug’urta organlarining mablag’lari hisoblanadi.

Тo’lanadigan haqni hisoblab topish uchun asos bo’lib ish vaqtidan foydalanishni hisobga oladigan tabel va tibbiyot muassasalarining bergan vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotganligi to’g’risidagi varaqasi hisoblanadi. Nafaqa miqdori mehnat daftarchasi yo i uning o’rniga berilgan hu atga binoan ish qobiliyatini yo’qotgan uniga hisoblab topilgan umumiy ish sta iga asosan aniqlanadi.

Amaldagi qarorga binoan ishlab chiqilgan nizomga asosan ish stajidan qat’iy nazar quyidagi xodimlarga vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotganligi bo’yicha nafaqa 100 % to’lanadi:

-ishlayotgan ikkinchi jahon urush qatnashchilariga;

-baynalminal harbiylar va ularga tenglashtirilgan shaxslarga;

-qaramog’ida uch yo i undan ortiq 16 yoshga yetmagan (o’quvchilar 18 yosh) farzandlari bo’lgan xodimlarga;

-chernobil AES avariyasi oqibatlarini bartaraf etishda qatnashgan xodimlarga;

-chernobil halokati natijasida evakuatsiya qilinib radioaktiv bilan ifloslangan zonalardan o’chirilgan xodimlarga adenoma, ra va shunga o’xshagan

asalli larga duchor bo’lganda;

-ish oyida shi astlanishlar yo i asbiy asal bo’lganlarga;

-homiladorlik va tug’ish bo’yicha.

Hisobda turuvchi ijtimoi ahamiyatli kasallikka uchragan xodimlarga

umumiy ish sta iga qarab vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotgan vaqtiga

quyidagi miqdorda nafaqa to’lanadi:

1. 
   umumiy mehnat sta i 8 va undan o’p yil bo’lgan, xodimlarga ish
   

haqining 100 % miqdorida;

2. 
   umumiy mehnat sta i 5 yildan 8 yilgacha bo’lgan xodimlarga – ish haqining 80 % miqdorida;
   

5. 
   umumiy mehnat sta i 5 yilgacha bo’lgan xodimlarga – ish haqining 60 % miqdorida.¹⁴
   

Qolgan ategoriya xodimlarga vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotgan vaqtiga quyidagi miqdorda nafaqat to’lanadi:

- umumiy mehnat sta i 8 va undan o’p yil bo’lgan xodimlarga, shuningdek 21 yoshga chiqmagan yetim xodimlarga ish haqining 80 % miqdorida;

• 
  umumiy mehnat sta i 8 yilgacha bo’lgan xodimlarga ish haqining 60 %
  

miqdorida.

Barcha hollarda vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotganligi bo’yicha to’lanadigan nafaqa eng am oyli ish haqidan am va nafaqa hisoblab topilgan ish haqidan o’p bo’lmasligi era .

Ish haqi summasiga ish oyida i timoiy sug’urta hisoblanadigan, mehnat haqiga iritilmaydigan bir yo’la to’lovlardan tashqari, barcha turdagi to’lanmalar iradi.

Ishbay ish haqi oladigan shaxslarga nafaqa ishga qobiliyatsizligi boshlangan oydan oldingi kalendar oyida ishlagan ish haqidan hisoblab topiladi.Vaqtbay haq oladigan shaxslarga nafaqa hisoblash uchun oylik oklad,

ishga qobiliyatsizli boshlangan ungacha olingan doimiy qo’shimcha haqlar inobatga olingan holda, kunlik yoki soatli tarif stav a olinadi. Bunga «Davlat

i timoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqa tayinlash va to’lash tartibi to’g’risidagi Nizom» ga binoan hisoblab chiqilgan o’rtacha oyli mu ofotlar summasi qo’shiladi.

O’zbe iston Respubli asining Mehnat Kode siga binoan ishchi va xizmatchilarga ish haqi bir oyda kamida bir marta beriladi. Ayrim hollarda xodimlarning alohida ategoriyalari uchun O’zbe iston Hu umati tomonidan ish haqi to’lash bo’yicha boshqa muddatlar belgilanishi mum in.

¹⁴Ochilov I. Rizayev N. Bolibekov B. Moliyaviy va Boshqaruv hisobi. TMI.O’quv qo’llanma.2006 yil,196-197-b
Oyning birinchi yarmiga ish haqi hisoblashning avansli va avanssiz tartibi

qo’llaniladi. Birinchi holda hodimga avans berilib oyning i inchi yarmiga ish haqi to’lanishda pirovard hisob qilinadi.Jamoa shartnomasini tuzishda avans miqdori ish beruvchi bilan kelishib olinadi.Avansning minimal miqdori tabelga

binoan ishchining ishlagan vaqti bo’yicha tarif stav asidan am bo’lmasligi

kerak.

I inchi holda orxona re ali avans to’lashning o’rniga oyning birinchi yarmi bo’yicha haqiqiy ishlab chiqargan mahsuloti (ba argan ishi) yo i ishlagan vaqti bo’yicha ish haqi hisoblaydi.

Avanslar o lad yo i tarif stav asining, soliq chiqarilgandan so’ng, 40-50 foizi miqdorida hisoblanadi. Ishchi va xizmatchilar bilan hisoblashishni rasmiylashtirish uchun foydalaniladigan hu at bo’lib hisoblash qaydnomasi hisoblanadi. Quyidagi dastlabki hujjatlar ish haqi hisoblash qaydnomasi va

hisoblash varaqalarini tuzish uchun asos bo’lib hisoblanadi:

-ish vaqtidan foydalanishni hisobga olish tabeli – asosida foydalanilgan vaqt yotadigan vaqtbay ish haqi va boshqa to’lovlarni hisoblash uchun foydalaniladi (bekor turishlar, tungi va ish vaqtidan ortiq ishlagani, vaqtinchalik

ish qobiliyatini yo’qotgani va shu abilar uchun to’lanadigan haq);

-ish haqini yig’ib boruvchi artoch alar – ishbay ishchilar uchun;

-barcha turdagi qo’shimcha haq va vaqtinchali ish qobiliyatini yo’qotgani bo’yicha nafaqalar hisoblash buxgalteriya raschyoti;

-o’tgan oy bo’yicha hisoblash qaydnomaslari – soliq ushlanmalar summasini hisoblash uchun;

-i ro varaqalari bo’yicha ushlab qolish uchun sud organlarining qarorlari; -oyning birinchi yarmi uchun avans berish bo’yicha to’lov qaydnomaslari; -re asiz avanslar berish bo’yicha kassa-chiqim orderlari.

Hisoblash qaydnomasi analiti hisob registri bo’lib hisoblanadi, chun i u har bir tabel nomeri, sexlar, xodimlar ategoriyalari, to’lov va ushlanmalar turlari bo’yicha tuziladi. Тo’lov qaydnomasi quyidagi o’rsat ichlardan iborat:

-to’lov turlari bo’yicha hisoblandi – 6710 schyotning kredit oboroti bo’yicha;

-to’lov va zachet turlari bo’yicha ushlandi va zachet qilindi – 6710 schyotning debet oboroti;

-qo’liga tegadigani yo i orxonaning oy oxiriga qarzi – 6710 schyotning kredit saldosi.

Hisoblash qaydnomasining oxirgi o’rsat ichi pirovard hisoblashish bo’yicha to’lov qaydnomasini tuzish uchun asos bo’lib hisoblanadi.

Korxonaning ishchi va xizmatchilar bilan hisoblashishini

rasmiylashtirishda bir qancha variantlar qo’llaniladi:

-hisoblashish-to’lov qaydnomaslarini tuzish yo’li bilan. Bunda i i registr birlashtirilgan: hisoblash va to’lov qaydnomasi, ya’ni bir vaqtning o’zida to’lashga tegishli summa hisoblanadi va u beriladi (to’lanadi);

-hisoblash qaydnomasini tuzish yo’li bilan, to’lash esa to’lov qaydnomasi

bilan amalga oshiriladi;

-har ish oyi uchun ish haqi hisoblash varaqalarini mashinalarda tuzish yo’li

bilan.Bunga asosan ish haqi berish uchun to’lov qaydnomasi tuziladi. Moliyalash manbaidan qat’iy nazar orxonaning mehnat haqi xara atlari

tar ibiga mehnatga haq to’lash bo’yicha qilingan barcha xara atlar, umladan

qonun bo’yicha xodimlarning ishlamagan vaqti uchun hisoblangan o’rtacha ish

haqi, rag’batlantiruvchi to’lovlar,				ompensatsiya to’lovlari				iradi.
Yuqorida		o’rsatilgan	mehnatga			haq	to’lash	bo’yicha qilingan
xara atlarning barchasi xara atlar tar					ibi to’g’risidagi Nizomga binoan mahsulot
(ish va xizmat)lar tannarxiga			iritiladi yo			i davr xara atlariga o’t azilib,			eyin
har oyda	hisobot	davri foydasini			amaytirishga		yo’naltiriladi. Mehnat		haqi
fondidan foydalanish ustidan nazoratni asosan korxona rahbari olib boradi.
2002-yilning		1-o tabridan		boshlab,		mul chili sha		lidan qat’iy nazar,
orxonalar	va tash ilotlarning			mehnatga haq			to’lashga yo’naltiriladigan
mablag’larini davlat tomonidan tartibga solish be							or qilindi. Bu o’z navbatida

mehnat haqi fondidan foydalanish ustidan olib boriladigan ichki nazoratni kuchaytirishni taqozo etadi.

Buxgalteriya hisobining jurnal-order shakli tarkibida hisobot, haqiqiy hisoblangan mehnat haqi fondini hisoblab chiqish va rejali fonddan foydalanish ustidan nazorat qilish uchun maxsus registrlar nazarda tutilgan. Bu maqsad uchun sanoatda hisoblangan ish haqining tarkibi va xodimlar kategoriyalari bo’yicha yig’ma va ishchi va xizmatchilar bilan hisoblashishlar bo’yicha yig’ma» ishlov berish advalidan foydalaniladi.Bu har oyda hisoblash qaydnomaslariga asosan tuziladi.

Haqiqatan ham bu jadval 6710-schyotning ma’lumotlarini tahlil qilish, 8, 10/1 jurnal-orderlariga, 7-qaydnomasga soliq ushlanmalari bo’yicha ma’lumotnoma tuzish va oy oxiriga qolgan qoldig’ini bosh daftar bilan taqqoslash imkoniyatini beradi. Chunonchi, 8-jurnal-orderga yozish uchun ishchi va xizmatchilarning ish haqlaridan ushlangan soliqlar summasi to’g’risidagi ma’lumotnoma 6410-schyotning redit ma’lumotlariga asosan tuziladi; 10/1 jurnal-orderiga yoziladi 6710-schyotning krediti 6520-schyotning debeti bo’yicha; 7-qaydnomasga – 4710-schyotning rediti bo’yicha, 6990-schyotning rediti bo’yicha yoziladi,

Ushbu schyotlar orqali ish haqi o’t azmalari amalga oshiriladi va hujjatlarda muntazam aks ettirilib boriladi.

2-bob. Ish haqi fondini shakillantirish va undan foydalanish hisobi hamda ularni takomillashtirish

Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: