Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.2-rasm.

 Korxona va marketing strategiyasi darajasidagi rejalashtirish 

jarayoni 

Savdo korxonasi va marketing strategiyasi darajasidagi rejalash-

tirish jarayoni 6.2-rasmda berilgan. 

Korxona bo‘yicha umumiy 

rejalashtirish 

Marketingni  

strategik  

rejalashtirish

Mahsulot ishlab 

chiqarishni rejalashtirish 

Moliyaviy 

 rejalashtirish 

Marketingning  

strategik rejasi 

Sotish rejasi 

Reklamalarni chop 

 etish rejasi 

---

130 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.3-rasm.

 Korxona (firma)ning marketing faoliyati jarayoni 

 

Strategik rejalashtirish jarayonida raqobatdoshlik tahlili, firmaning 

kuchli va kuchsiz tomonlari, firma uchun bozor mavqeyi tahlili, obro‘li 

raqobatchilar tahlili, sotish tizimiga yorib kirish tahlili, shuningdek 

kommunikatsiya dasturi tahlil qilinadi. Agar firma maqsadi tovarni 

ishlab chiqarishni kengaytirish strategiyasiga mos kelsa, unda keyingi 

strategik yo‘llar bo‘lishi mumkin: segmentlar uchun yangi tovarlarni 

yaratish, jami bozorlarni qamrab olish uchun markalar sonini uzluksiz 

o‘stirish, qo‘shimcha tovarlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini egallash 

va h.k. 

Bozor imkoniyatlarining tahlili 

Marketing 

tadqiqotlari 

Marketing 

axboroti 

Marketing muhiti 

Bozor:  

ulgurji, chakana 

Maqsadli bozorlarni tanlab olish 

Talabni, 

xaridorlarni, 

raqobatni 

o‘rganish 

Bozorlarni 

segmentlash 

Segmentlarni 

ajratish 

Bozorni 

segmentlash 

Marketing majmuyini ishlab chiqish 

Tovarni ishlab 

chiqarish 

Marketing tizimini to‘ldiradigan majmua 

Narxni 

shakllantirish 

Taqsimot tizimi 

Kommunikatsion 

siljitish 

Marketing 

axboroti tizimi 

Rejalashtirish 

tizimi 

Marketing 

nazorati tizimi 

Tashkiliy 

tuzulishi 

---

131 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.4-rasm. 

Korxonaning ishlab chiqarish va bozor imkoniyatlarini baholash 

 

Ishlab chiqarish salohiyati 

Marketing 

-Marketing rejalari va dasturlari. 

-Bozor,tovar,sotuv kanallari tadqiqoti. 

-Sotuvni rag‘batlantirish va reklama. 

-Narxlar va narxni shakllantirish. 

-

Ко

mmunikatsiya aloqalari va axborot. 

-

Ма

rketing budjeti va uni bajarish. 

Taqsimot va sotuv

-Transport imkoniyatlari va xarajatlarini boshqarish. 

-Ombor xo’jaligi holati. 

-Zaxiralar darajasi ularning joylashuvi hamda aylanishi. 

-Tovarlarni qayta ishlash, qadoqlash imkoniyatlari. 

-Sotuv hududlari(ayrim tovarlar sotish bo’yicha, xaridorlar turi sotuv 

kanallari va vositachilar bo’yicha). 

-Moliyaviy barqarorlik va to’lov qobiliyati. 

-Foydalilik va rentabellik (tovarlar, segmentlar, hududlar, sotuv kanallar, 

vositachilar bo‘yicha). 

-O’zining va qarzga olingan mablag’lari, ularning nisbati. 

Boshqaruvni tashkil etish va tashkiliy tuzilishi 

-Tashkil etish va boshqaruv tizimi. 

-Personalning malaka darajasi, uning tuzilishi. 

-Mehnat unumdorligi. 

-Ishchi kuchi qiymati, kadrlar qo’nimsizligi. 

-Menejment darajasi. 

-Korxona (firma) madaniyati. 

 

 

Korxona- 

ning 

imkoni-

yatlarini 

o‘rganish 

-Ishlab chiqarish hajmi, tuzulishi, dinamikasi. 

-Mahsulot assortimenti, uning kengligi va chuqurligi. 

-Mahsulotni raqobatbardoshligi. 

-Xomashyo va materiallar bilan ta’minlanganligi. 

-Asbob-uskuna narxi va uning ishlatish darajasi. 

-Ishlab chiqarishning ekologik darajasi. 

 

---

132 

 

Agar firmaning maqsadi bozorni strategik rivojlanishini amalga 

oshira borib sotish hajmini o‘stirishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, quyidagi 

strategik yo‘llarni ko‘rib o‘tishi mumkin: sotish joylarini kengaytirish, 

potensial mijozlar sonini o‘stirib sotish, intensivligini oshirish.