Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

4.  Ijtimoiy-etik  marketing  konsepsiyasi

  yangi  davr  konsepsiyasi 

bo‘lib,  firma  nafaqat  iste’molchini,  balki  atrof-muhit  va  jamiyat 

manfaatlarini  ko‘zlagan  holda  faoliyat  yuritishi  ko‘zda  tutiladi. 

 

6

 Т.П.Прошкина. Маркетинг.ООО «Феникс», 2008 г.

 

 

---

 

29 

 

 

 

Batafsilroq tushuntiradigan bo‘lsak, masalan, firma iste’molchi xohishi va 

talabidan  kelib  chiqib,  mahsulot  ishlab  chiqardi,  ammo  ishlab  chiqarish 

jarayonida juda ko‘p chiqindilarni oqar suvga yoki atrof - muhitga tashlab 

zarar keltirdi. Aynan bunday noxush holga qarshi ijtimoiy-etik marketing 

konsepsiyasi  ishlab  chiqildi,  shuning  uchun  barcha  tovar  va  xizmat 

turlarini taklif etuvchilar bu konsepsiyaga rioya qilishlari shart.  

Ijtimoiy-etik  konsepsiya  esa  iste’molni  ratsionallashtirish,  ishlab 

chiqarishni  gumanizatsiyalash  va  atrof-muhit  ekologik  sofligini  saqlash 

aynan shu konsepsiyaning falsafa va maqsadidir.  

F.Kotler  bu  konsepsiyani  qo‘llashning  shartlarini  quyidagilardan 

iborat, deb ta’kidlaydi.  

• 

Firmaning  asosiy  maqsadi  xaridorlarning  turli  talablarini 

qondirishda  jamiyat  mafaatlariga  mos  holda  bu  vazifani  bajarishga 

yo‘naltirishdan  iborat.  Masalan,  tungi  klublarni,  kazino  kabi  jamiyat 

manfaatlariga zid keluvchi va qonunan man etilgan xizmat turlarini taklif 

etish va h.k.  

• 

Firma muntazam ravishda izlanishda bo‘lib xaridorlar uchun yangi, 

zamonaviy,  barcha  yoshdagi  iste’molchilarning  talabini  inobatga  olgan 

holda innovatsion tovarlarni yaratishi zarur.  

• 

Iste’molchi  bilan  doimiy  ravishda  aloqada  bo‘lish  orqali  ularning 

potensial ehtiyoj va talablarini qondirish.  

Marketing konsepsiyalarining yuqorida keltirilgan tavsiflanishi bilan 

birga  boshqa  marketolog  olimlarning  ham  bu  borada  o‘z  fikr  va 

mulohazalari mavjud.  

 Masalan, S. Kolomiytsev marketing konsepsiyalarining 4 bosqichini 

ajratib ko‘rsatadi.   

1-

 

Tijorat yoki sotuv marketingi.   

2-

 

Funksional marketing.  

3-

 

Marketing bozor konsepsiyasining boshqaruvi sifatida.  

4-Axborotlashgan marketing. Bu tavsifda axborotlashgan marketing 

yangi bosqich bo‘lib, iqtisodiyotning globallashuvi sharoitida juda muhim 

hisoblanadi. Axborotlar oqimining o‘sishi firmaga o‘z faoliyati jarayonida 

juda ko‘p omillarni nazarda tutgan holda o‘z istiqbol rejasini, strategiya 

va taktikasini ishlab chiqishini talab etadi. Bilimlar innovatsiyasi bugungi 

kunda firmaning rahbari, texnologi, moliyachisi, marketologi, muhandisi 

va  boshqa  xodim  va  ishchilari  uchun  juda  muhim  bo‘lib,  har  qanday 

---

 

30 

 

 

 

axborotdan  xabardor  bo‘lish,  chet  el  bozorlari,  mahsulotlari, 

texnologiyalarini  bilish,  ularni  qo‘llash  firmaning  raqobatdoshligini  va 

afzalliklarini oshirish omilidir.