Toshkent moliya instituti "dinshunoslik" fanidan

An’analar 
Traditions 
Традиции 
– jamiyat hayoti turli 
sohalarining moddiy va 
ma’naviy faoliyat 
shakllarining, kishilar 
o‘rtasidagi aloqalar va 
munosabatlarning avloddan-
avlodga o‘tishi, ajdodlar 
hayoti belgilari va 
xususiyatlarining takrorlanish 
tarzi, dunyoda an’analar va 
urf-odatlarga ega bo‘lmagan 
millat yoki elat yo‘q. 
Vatan 
Birthplace
Родина 
– kishilarning yashab turgan, 
ularning avlod va ajdodlari 
tug‘ilib o‘sgan joyi, hududi, 
ijtimoiy muhiti, mamlakati. 
Vatanparvarlik
Patriotism 
Патриотизм 
– kishining o‘zi, tug‘ilib 
o‘sgan, kamol topgan joy, 
zamin, o‘lkaga bo‘lgan mehr-
muhabbatini, munosabatlarini 
ifoda etadigan ijtimoiy va 
ma’naviy-axloqiy hissiyotlari, 
fazilatlaridir. 
Idealizm
Idealism 
Идеализм 
– moddiylikni inkor etib, 
olamning asosida rux yoki 
g‟oyalar yotadi, dunyoning 
mavjudligi va rivojlanib 
borishida g‟oyalar muhim rol 
o‟ynaydi deb ta‟kidlovchi 
falsafiy qarash va ta‟limot. 
Idealizm materializmning 
aksidir. 
Materializm
Materialism 
Материализм 
(lotincha “materialis” – 
moddiy) – olam moddiy, 
ongimizga bog‟liq 
bo‟lmagan holda, obyektiv 
tarzda mavjud. Materiya 
birlamchi, hech kim 
tomonidan yaratilmagan, 
abadiy mavjud, tafakkur esa 
materiyaning xususiyatidir, 
olam va uning qonuniyatlarini 

---

bilish mumkin deb qarovchi 
falsafiy yo‟nalish, oqim. 
Materializm idealizmga 
qarama-qarshi bo‟lib, ular 
o‟rtasida tarixda ko‟p baxslar 
bo‟lgan va u hozirda ham 
davom etmoqda. 
Metodologiya
Methodology 
Методология 
(yunonca “methodos” – yo‟l, 
usul, “logos” – ta‟limot) – 
insonning amaliy va nazariy 
faoliyatini to‟g‟ri uyushtirish 
va tuzish to‟g‟risidagi 
ta‟limot. Boshqacha qilib 
aytganda 1) ilmiy bilish 
metodlari va usullari 
to‟g‟risidagi 
ta‟limot; 2) inson 
faoliyatining biron bir 
sohasiga qo‟llaniladigan 
metod, usullar majmuasi. 
Xronologiya
Chronology 
Хронология 
(yunoncha “xronos” – vaqt, 
“logos” – fan) – tarixiy 
taraqqiyot bosqichlari, 
voqealarning davriy ketma-
ketligini o‟rganuvchi 
tarixning yordamchi fan 
sohasi. 
Dialektika
Dialectics 
Диалектика 
(yunoncha “dialektike” – 
bahs yuritish san‟ati) – tabiat 
va jamiyat taraqqiyoti 
qonuniyatlarining o‟zaro 
aloqadorligini o‟rganuvchi 
ta‟limot. 
Dialektika olam yagona va 
yaxlit, unda sodir bo‟ladigan 
hodisalar, voqealar umumiy 
va o‟zaro bog‟lanishda, 
uzluksiz harakatda, ziddiyatli 
taraqqiyotda bo‟ladi, deb 
hisoblaydi. 
Meros 
Heritage 
Наследие 
- insoniyatning har bir tarixiy 
bosqichda yashagan avlodlari 
tomonidan yaratilgan va 
keyingi avlodga etib kelgan 
barcha moddiy va ma’naviy 
boyliklar majmuidir.