Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

3. Quyidagilarga diqqat qiling. 
O’zbekistonda turli mulk shakllariga ko’ra mehnat xaqining tabaqalanishi (o’rtacha 
respublika darajasiga nisbatan %da) 
 
 1995 
2000 
2003 
Milliy iqtisodiyotda o’rtacha 
jumladan: 
100 100 
1. Davlat mulkchiligiga asoslangan 
korxonalar, tashkilotlarda 
114,9 120,1 
2.Nodavlat mulkchiligiga asoslangan 
korxonalarda, undan: 
a) xususiy individual mulkchilik 
b) aktsionerlik mulkchilik 
v) qo’shma korxonalarda 
g) kooperativ mulkchilik 
d) jamoa mulkchiligi 
e) ijara korxonalar 
j) ijtimoiy tashkilotlar mulki 
 
86,6 
69,4 
121,5 
165,8 
108,9 
69,3 
104,7 
75,9 
 
86,0 
65,3 
142,2 
269 
50,1 
41,4 
63,6 
127,8 
 
Ulardan qanday xulosa chiqarish mumkin, izohlang. Nima sababdan ish xaqi qo’shma 
korxonalarda eng yuqori darajada. Fikringizni asoslang. 
 
4. AQShda ish xaqi va maosh 4005 mlrd. dollarni, renta 28 mlrd. dollarni, protsent 407 
mlrd dollarni, xususiy tadbirkorlarning daromadi esa 473 mlrd. dollarni tashkil etdi. Ularning 
umumiy daromadga nisbatan ulushini hisoblang. 
 
O’zbekistonda hozirgi paytda ish xaqi aholining umumiy daromadlarining deyarli 1
/
3 
qismini tashkil etadi. Ularni taqqoslang. Ish xaqining ulushi yuqoriligi nimani ko’rsatadi, 
izohlang. 
 
5. Firma ishchilarni raqobat asosida ishga qabul qiladi. Agar bir dona mahsulotning 
bozordagi narxi 5500 so’m bo’lsa, firma nechta ishchini ishga qabul qiladi? Hisoblang, jadvalni 
to’ldiring va javobingizni izohlang. 
 
 
ishchilar soni 
Mahsulot hajmi, 
dona 
mehnat haqiga 
xarajatlar, ming so’m 
Me’yoriy mahsulot, 
ming so’m 
0 0  
 
1 15 30 
 
2 35 60 
 
3 50 90 
 
4 60 
120 
 
5 66 
150 
 
6 67 
180 
 
7 68 
210 
 
8 69 
240 
 
9 70 
270 
 
10 71 300 
 
 
6. Korporatsiya prezidenti, mohir futbolchi, bokser, shaxmatchi, tennischi kabilar bir 
yilda bir necha yuz mln.lab dollar ishlashi mumkin. Oddiy xizmatchi esa atigi bir necha ming 

---

 
 
dollar ishlaydi. Ish xaqidagi bu farqni tahlil qiling, hamda ish xaqi stavkasini tabaqalanishi 
asosida qanday omillar turganini ko’rsating. 
 
7. AQShda bilim olish uchun sarflangan xarajatlar, so’ngra olinadigan daromadlar 
urtasidagi bog’lanish quyidagicha: o’rta ta’limga nisbatan bilim olish muddatini 2 baravar 
ko’payishi, o’qishni tugatgach daromadni 5 martaga ko’payishiga olib keladi. 
Bu fikrni tahlil qiling va quyidagi savollarni: «Insoniy kapital» nima? Insoniy kapitalga 
investitsiya deganda nimani tushunasiz? izohlang. 
 
8. Odiljonning oldida ikki yo’l bor. To’rt yil davomida bankda etakchi mutaxassis bo’lib 
ishlab yiliga 720 ming so’m daromad topish. Ikkinchisi - bir yil «Bank va moliya 
akademiyasi»da o’qish. O’qish uchun 1 mln. so’m to’lanadi. O’qishni tugatgach unga bo’lim 
boshlig’i o’rnini va’da qilishyapti. Keyinchalik bank boshqaruvi raisi bo’lishi mumkin. Uch yil 
davomida uning maoshi har yili 960 ming so’m bo’lishi mumkin. Sizningcha Odiljon qaysi 
yo’lni tanlagani ma’kul. 
 
9. AQShda Bill Klinton prezident bo’lgan paytda MRB (Markaziy razvedka boshqarmasi) 
direktori vazifasiga J.Vulsi tayinlangandi. U Stenford universitetini tugatgan. Oksfordda o’qigan. 
Xuquqshunoslikdan Yelsk universitetida dissertatsiya yoqlagan. Ko’pincha shunday ko’p 
boskichli bilim olish shunday yuqori mansabga ko’tarilishda qanday rol o’ynaydi? 
Tanishlaringiz ichidan kimlarni bilasiz?. Siz ularga havas qilasizmi? 
10. Nima sababdan yaxshi ta’minlangan oilalarning ko’pchiligida ayollar to’la bo’lmagan 
ish kuni ishlashadi yoki umuman ishlashmaydi. Oiladagi bolalar soni, uy yumushlari kam 
ta’minlangan shunday oilalarnikidan ko’p emas. Bu erda qaysi effekt: o’rin bosishmi yoki 
daromad effekti ustun? 
 
11.