Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

transaktsion xarajatlar
 degan tushunchani kiritdi. Bu xarajatlar ishlab 
chiqarish bilan emas, balki ana shu ishlab chiqarishni boshlash uchun zarur bo’lgan xarajatlar, 
ya’ni narxlar, kontr agentlar haqida axborot to’plash, xo’jalik bitimlari tuzish va ularning 
bajarilishini nazorat qilish xarajatlari va boshqa shunga o’xshash xarajatlarda ifodalanadi. Kouz 
fikriga ko’ra, u yoki bu tizimning amal qilishi ko’p jihatdan transaktsion xarajatlarga boƒliq. 
Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, keng miqyosda, aytaylik, mamlakat miqyosida faoliyat yuritishda 
o’z-o’zini boshqarishda ierarxiyaga nisbatan transaktsion xarajatlar kam bo’lar ekan. Firma, 
korxona doirasida esa aksincha, chunki bu erda ishlovchilar bir-birlari bilan to’ƒridan-to’ƒri 
muloqotda bo’lib, bevosita o’z boshliqlaridan topshiriq oladi. 
 Shunday qilib, R. Kouz qiziqarli xulosa chiqaradi: iqtisodiyotni tartibga solishni, 
boshqarishni normativ baholash, ya’ni yaxshi yoki yomon deb emas, balki masalaga transaktsion 
xarajatlarni iqtisod qilish nuqtai nazaridan qarash kerak. 
 Albatta, bu yagona mezon, lekin juda muhim, bunday yondashuv sotsialistik xo’jalik 
yuritish nima sababdan samarasiz ekanligini ko’rsatib beradi.