Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Aholini ijtimoiy himoya qilish 
— bu aholining normal hayot kechirishini ta’minlash 
uchun davlat tomonidan belgilangan kafolatlar tizimidir. 
 «O’zbekiston modeli»ga binoan ijtimoiy siyosat ta’sirchan, sharoitga tez moslashadigan, 
ustuvor chora-tadbirlarni aniq belgilashni ko’zda tutadi. 
Dastlab aholini yoppasiga himoya 
qilish amalga oshirilgan bo’lsa, 
bozor iqtisodiyotiga o’tish jarayonida aholining tabaqalanishi 
kuchaygan sari 
adresli yordam ko’rsatish 
asosiy o’ringa chiqdi. 
 
Bozor iqtisodiyotiga o’tish jarayonida O’zbekistondagi ijtimoiy siyosatning asosiy 
yo’nalishlari quyidagicha: 
 — aholi daromadlarini tartibga solish, katta moddiy-ijtimoiy farqlarga yo’l qo’ymaslik; 
 — aholi ijtimoiy himoyasini ta’minlash; 
 — ish bilan ta’minlanganlik muammosini hal etish; 
 — ekologik zararli ishlab chiqarishni tugatish; 
 — sog’liqni saqlash, madaniyat, ta’lim sohalarini moliyalashtirishni qayta tashkil etish. 
 Aholini ijtimoiy himoya qilish uchun belgilangan chora-tadbirlar bizning aholi uchun 
odat tusiga kirmagan xususiyatlardan kelib chiqadigan kishilardagi ruhiy taranglikni yo’qotishga 
yordam berishi kerak. Bozorning rivojlanishi odamlarning ish bilan bandligi muammosini tubdan 
o’zgartirib yuboradi. Borgan sari xususiy sektorning ahamiyati ortib boradi. 
 Ishsizlik muammosi — bozor iqtisodiyotining muqarrar yo’ldoshi. Shuning uchun 
ishsizlik bo’yicha nafaqalar joriy etish, ish bilan bandlik xizmatini va ish bilan bandlik fondini 
tashkil etishga qaratilgan ijtimoiy siyosat olib boradi. Xozirgi paytda ish bilan bandlik fondiga 
har bir firma, korxona ish haqi fondining ikki foizini ajratishi shart. 
 Aholini ijtimoiy himoya qilish quyidagi ijtimoiy yordam ko’rsatish turlari orqali amalga 
oshiriladi. Bular — nafaqalar, turli imtiyozlar, uzluksiz bo’lmagan moddiy yordamlar berish va 
hokazolar. 
 
Aholining quyidagi qatlamlari: nafaqa yoshidagi kishilar, nogironlar, boquvchisini 
yo’qotgan bolalar; kam ta’minlangan oilalar; ishsizlar; homilador ayollar va ishlamayotgan, yosh 
bolasini boqish bilan band bo’lgan onalar; kasalligi tufayli vaqtincha ishlamayotganlar; 
o’qiyotgan yoshlar; mehnatga layoqatli bo’lib nogironlarga qarayotgan kishilar ijtimoiy himoya 
qilinadi. 
 Aholiga ijtimoiy yordam ko’rsatishda mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarining — 
xususan mahallaning huquqlari kengaytirilishi va mas’uliyatining oshirilishi muhim rol 
o’ynaydi. 
                                                 
1
 O’sha asar, 11-bet  

---

 
 
 Aholiga ijtimoiy yordam ko’rsatish uchun manba sifatida davlat mablag’lari bilan bir 
qatorda mehnat jamoalari va xayriya tashkilotlari jamg’armalarining mablag’larini ham keng jalb 
qilish amalga oshirilmoqda. 
 
Mamlakatimizda qashshoqlikka qarshi kurashga alohida ahamiyat berilishi nochor 
ahvolga tushib qolgan va tushib qolishi mumkin bo’lgan oilalarni ijtimoiy qo’llab-quvvatlashga 
qaratilgan ijtimoiy siyosatning tamal toshidir. 
 Xozirgi paytda turli ijtimoiy ehtiyojlarga sarflanadigan xarajatlar davlat chiqimlarining 
deyarli 40% ini tashkil etmoqda. 
 Respublikada vujudga keltirilgan ijtimoiy himoya tizimi borgan sari takomillashib 
bormoqda. «Bugungi kunda aholining moddiy farovonligiga salbiy ta’sir ko’rsata oladigan 
omillar deyarli yo’q. Aksincha, barqarorlashuvchi, aholining turmush darajasi o’sishi uchun 
shart-sharoit va kafolatlar yaratib beruvchi omillar tobora ortib bormoqda».
1