Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

 Tadqiqot  sub’ekti 
— bu inson, kishilar guruhi va davlatdir. 
 
Tadqiqot ob’ekti 
esa iqtisodiy hodisalar, jarayonlar, ya’ni xo’jalik yuritish faoliyatidir. 
 
Tadqiqot predmeti 
— «iqtisodiy odam»ning, kishilar guruhi va davlatning iqtisodiy 
faoliyati bo’lib, boshqa aniq iqtisodiy fanlardan farqli ravishda alohida u yoki bu soha, tarmoq 
faoliya-ti emas, balki barcha iqtisodiy faoliyatni bir butun holda tadqiq etadi. 
 
Tadqiqot maqsadi 
iqtisodiy voqea, jarayonlarni o’rganish asosida ularning o’zaro qay 
darajada bog’liqligini, bir-birini taqozo qilishi, ya’ni bu jarayonlarning qonuniyatlarini ochish, 
ular asosida xulosa chiqarish, nazariy qoidalar hamda amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdir. 
 Bu maqsadni amalga oshirish uchun qator vazifalar bajariladi. 
 Iqtisodiy nazariyaning asosiy vazifasi: 
 — iqtisodiy hodisa, jarayonlarni va ularga xos bog’lanishni o’rganish (ma’lumki, 
iqtisodiy hodisalar dinamik tarzda iqtisodiy jarayonlar deb ataladi); 
 — iqtisodiy sub’ektlarni asosiy resurslarning kamyobligi va ehtiyojlarning cheksizligi 
sharoitida iqtisodning quyidagi:  
 
nima ishlab chiqarish kerak? 
 qancha ishlab chiqarish kerak? 
 qanday qilib ishlab chiqarish kerak? 
 kim uchun ishlab chiqarish kerak?
  
 tizim o’zgarishlarga moslasha oladimi? 
 
kabi muammolarni echish uchun nazariy asos, faoliyat uchun amaliy xulosalar ishlab 
chiqish; 
 — iqtisodiy nazariyadagi alohida yo’nalishlar, oqimlarning ijobiy tomonlari, takliflarini 
sintez qilish; 
 — jahon tajribasi va milliy iqtisodiyotning ijobiy-salbiy tomonlarini o’rganish va ular 
asosida nazariy xulosalar chiqarish. 
 Umuman olganda, sanab o’tilgan va o’tilmagan yo’nalishlar, oqimlar har xil nom bilan 
atalishidan qat’i nazar, fanning mohiyatini o’zgartirmaydi. Iqtisodiyot nazariyasi fani yagona, 
uning tad-qiqot ob’ekti ham bitta — xo’jalik yuritish faoliyatidir. 
 Faqat predmet ta’rifiga ko’p marta aniqlik kiritilgan. Chunki xo’jalik yuritish shart-
sharoiti o’zgargan. Har bir maktab iqtisodiyot nazariyasi predmetining u yoki bu jihatiga alohida 
ahamiyat beradi, ajratib ko’rsatadi. Shuning uchun mashhur ingliz yozuvchisi Bernard Shou 
«hatto, hamma iqtisodchilarni bitta zanjirga bog’lagan taqdirda ham ular yagona fikrga 
kelishmaydi» 
deb, haq gapni aytgan deya e’tirof etishadi, iqtisodchilar. 
 Sotsial yo’naltirilgan bozor iqtisodiyoti uchun iqtisodiy nazariyada diqqat ko’proq 
tadqiqot ob’ektidan tadqiqot sub’ektiga qaratiladi. 
 Ko’pchilik iqtisodchilarning iqtisodiyot nazariyasini resurslarni tanlash va insonning 
iqtisodiy faoliyati muammolari to’g’risidagi universal fan sifatida qarashiga e’tibor beradigan 
bo’lsak, iqtisodiyot nazariyasi predmetini quyidagicha ta’riflash mumkin.