|
Hujjatlarni buxgalteriyada ishlash
Guruhlash
Taksirovka
Kontirovka
So‘ndirish
89
Hujjatlarni so‘ndirish – hujjatlarda ularning ishlatilganligi to‘g‘risida «olindi»,
«to‘landi» yoki «so‘ndirildi» degan shtamplarni bosish yo‘li bilan belgi qo‘yish.
Barcha pul hujjatlari ularni qayta ishlatishning oldini olish maqsadida tezkor
tarzda so‘ndiriladi. Boshqa barcha hujjatlar ular schyotlarga yozilganidan so‘ng
adashib qayta yozish yoki qandaydir suiste’mollarning oldini olish uchun joriy
tartibda so‘ndirilishi lozim.
Agar korxonada hisobning avtomatlashtirilgan shakli qo‘llanilsa, hujjatlarni
buxgalteriyada ishlash hisob nomenklaturalarini (buxgalteriyada) tegishli xos raqam
(kod) bilan belgilash va hujjatlarni pachkalarga komplektlashdan iborat bo‘ladi.
Qayta ishlangan hujjatlarga albatta tegishli belgi qo‘yilishi lozim. Bu bilan
hujjatni yana qayta ishlash oldi olinadi. Agar hujjat qo‘lda qayta ishlansa, hisob
registriga yozilgan muddati, agar qayta ishlash hisoblash qurilmasi orqali amalga
oshirilsa, ularni qayta ishlashga javobgar nazoratchi shtamp orqali belgi qo‘yadi.
Kassa jarayonlariga asos bo‘luvchi kassa kirim va chiqim orderlariga, to‘lov
vedomotslariga jarayon amalga oshirilgan zahoti qo‘lda yoki shtampda “olindi” yoki
“to‘landi” degan so‘zlar muddatni (kun, oy, yil) ko‘rsatilib aks ettirilish shart.
Buxgalteriya hisobida hujjatlar xarakati, ya’ni tashkil etish yoki boshqa
korxonalar, tashkilotlar, muassasalardan hisobga, qayta ishlashga, arxivga uzatish
uchun olinishi ro‘yxat bilan tartibga solinadi.
Hujjat aylanishi ro‘yxatini tuzish ishlarini bosh buxgalter tashkil etadi va hujjat
aylanishi ro‘yxati korxona rahbari tomonidan tasdiqlanadi.
Ro‘yxatni tuzishdan maqsad, hisob ishlarini osonlashtirish, hujjat aylanishini
oqilona tashkil etishdan iborat. hujjat aylanishi ro‘yxati sxema ko‘rinishida
rasmiylashtirilishi mumkin. Yoki jadval ko‘rinishida bo‘lib, quyidagi rekvizitlarga
ega bo‘ladi: hujjat nomi, hujjatni tuzish (nusxa soni, rasmiylashtiruvchi ma’sul,
bajarilishga ma’sul, bajarilish muddati) hujjatni tekshirish (tekshirishga ma’sul, kim
keltirishi, keltirish tartibi, keltirish muddati), hujjatni qayta ishlash (kim bajarishi,
qayta ishlash muddati) arxivga berish (kim beradi, berish muddati), hamda ro‘yxatni
tasdiqlash buyrig‘i tartib raqami va muddati, korxona muhri, korxona bosh buxgalteri
va rahbari imzosi .
Korxona xodimlari hujjat aylanishi ro‘yxatiga asosan, ular faoliyatiga taalluqli
hujjatlarni tuzadi va takdim etadi. hujjatni o‘z vaqtida to‘g‘ri to‘ldirilishi,
belgilangan, muddatda takdim etilishi , ulardagi ma’lumotlar ishonchliligiga
javobgarlik shu hujjatni tuzgan va imzo chekkan shaxsga yuklatiladi.
Korxona bo‘yicha hujjat aylanishi ro‘yxati bo‘yicha ishlar o‘z vaqtida
bajarilishini bosh buxgalter nazorat etib boradi.
Dastlabki hujjatlar, hisob vedomostlari, buxgalteriya hisobotlari va balanslari
arxivga topshirilishi majburiydir.
Hujjatlar arxivga topshirilgunga kadar buxgalteriyada maxsus binoda yoki
korxona rahbari tayinlagan moddiy javobgar shaxs ma’sulligida bekitiladigan
shkaflarda saqlanadi.
Qat’iy hisobdagi blankalar esa , ular saqlanishini ta’minlaydigan seyflarda,
metall shkaflarda, maxsus binolarda saklanadi. Aniq bir, hisob vedomostiga taalluqli,
joriy oyda qayta ishlangan dastlabki hujjatlar xronologik tartibda yig‘ilib arxivga
ma’lumotnoma bilan uzatiladi.
90
Kassa orderlari, hisobdorlik hisobotlari, bank ko‘chirmalari ular ilovalari bilan
birga xronologik tartibda yig‘iladi va taxtlanadi. Ba’zi bir hujjatlar taxtlanmasligi
mumkin, ammo ular yo‘qotilishi yoki suyiste’mollikni oldini olish maqsadida tikib
qo‘yiladi.
Korxona arxivida dastlabki hujjatlar, hisob registrlarini, hisobotlarni saqlash
tartibi O‘zbekiston Respublikasi arxivi bosh boshqarmasini materiallarini saklash
ko‘rsatmasiga kura, o‘rnatiladi.
Hujjatlarni buxgalteriyadan va arxivdan boshqa tarmoq xoimlariga berilishi
korxona bosh buxgaletriya ruxsati bilan amalga oshiriladi.
Korxonadan hujjatlarni faqat aniqlash dastlabki tergov, prokuratura va sud
tashkilotlari tomonidan amaldagi qonunchilikga javob bergan xollardagi qarorlariga
asosan olinishi mumkin. hujjat olinishi bayonnoma bilan rasmiylashtirilib, uni bir
nusxasi korxona tegishli ma’sul xodimiga imzo bilan beriladi. hujjat olgan tashkilot
ruxsati va vakili ishtirokida, tegishli ma’sul xodim olingan hujjatdan nusxa olishi
mumkin va unda asosni ko‘rsatilishi va olingan muddati ko‘rsatilishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
