Тошкент молия институти «БАҲолаш иши ва инвестициялар»

Риск моҳияти тавсифида “ноаниқлик” ва “риск” тушунчаларини фарқлаш лозим. Ноаниқлик – доимо амал қилади ва қарор қабул қилишнинг айрим асосий шартлари тасодифий ёки ноъмалум бўлгандагина юзага келади. Риск – рўй бериши мумкин бўлган кутилажак йўқотиш, бироқ унинг юзага келиши мажбурий эмас. Ноаниқликдан фарқли ҳолда рискнинг омиллари олдиндан маълум ва ушбу ҳолат уларни баҳолай олиш ва бошқариш имконини беради:

НОАНИҚЛИК
РИСК
ЙЎҚОТИШ
маълумотларнинг етарли эмаслиги, аниқ эмаслиги, тасодифий ва қарши ҳаракат
ноаниқлик билан боғлиқ йўқотишлар эҳтимоллари ва имкониятлари
ноаниқлик шароитида риск воқеаси содир бўлиши билан боғлиқ йўқотишлар, зарарлар, масалан, даромаднинг тўлиқ олинмаслиги, ҳаражатнинг ошиши, атроф-муҳитдаги йўқотишлар
НОАНИҚЛИК ВА РИСКЛАРНИНГ ИНВЕСТИЦИЯ ЛОЙИҲАЛАРИДАГИ ЙЎҚОТИШЛАРГА БОҒЛИҚЛИГИ

Риск иқтисодий категория сифатида маълум функцияларини бажаради ва бу унинг мазмун-моҳиятини янада ойдинлаштиради:

Риск функциялари
Конструктив регулятив функция – риск иқтисодий ривожланишни кучайтирувчи ва қўзғатувчи омил
Деструктив регулятив функция – кўпинча корхоналарни ўз маблағларидан маҳрум этиб, уларнинг камайишига олиб келади, дестабилизация омилидир.
Керак бўлмаган оқибат ва йўқотишларни олдини олиш мақсадида риск бўйича изланишлар жараёнида, новатор бўлиш имкони орқали вужудга келади.
Регулятив
Ҳимояловчи

Риск функциялари кўриб чиқилаётган пайтда шуни эсда сақлаш лозимки, риск ўз моҳиятига кўра, нафақат, зарар келтириши мумкин, балки иқтисодиётни рағбатлантирувчи хусусиятга ҳам эгадир. Лекин, асоссиз юқори рискка бориш, ҳудди рискдан бутунлай воз кечилиши каби зарардир. Юқоридагиларни мужассамлаштирадиган бўлсак, риск қилишдан олдин уни иложи борича ўрганиш, баҳолаш ва бошқаришга интилиш лозим. Уни бошқаришда эса албатта риск тамойилларини (ўз капитали имкониятларидан ортиқ рискка бормаслик, риск оқибатларини ҳар доим ҳисобга олиш зарур, кам миқдордаги фойда учун кўп миқдордаги маблағлар билан риск қилиш керак эмас) ҳисобга олиш керак.

• Риск функциялари кўриб чиқилаётган пайтда шуни эсда сақлаш лозимки, риск ўз моҳиятига кўра, нафақат, зарар келтириши мумкин, балки иқтисодиётни рағбатлантирувчи хусусиятга ҳам эгадир. Лекин, асоссиз юқори рискка бориш, ҳудди рискдан бутунлай воз кечилиши каби зарардир. Юқоридагиларни мужассамлаштирадиган бўлсак, риск қилишдан олдин уни иложи борича ўрганиш, баҳолаш ва бошқаришга интилиш лозим. Уни бошқаришда эса албатта риск тамойилларини (ўз капитали имкониятларидан ортиқ рискка бормаслик, риск оқибатларини ҳар доим ҳисобга олиш зарур, кам миқдордаги фойда учун кўп миқдордаги маблағлар билан риск қилиш керак эмас) ҳисобга олиш керак.