Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"

4. Banklararo kreditlar dinamikasiga ta’sir qiluvchi omillar tahlili 
 
O‘zbekiston Markaziy banki amalga oshirayotgan pul-kredit siyosati natijasida pul 
bozorining  barqarorligi  reja  ko‘rsatgichlari  atrofida  saqlanib  qolmoqda.  O‘zR  MB  qayta 
moliyalash  stavkasining  qiymati  keyingi  yillarda  pul  bozoridagi  vaziyatdan  kelib  chiqib 
rejali kamayish tendensiyasiga ega, masalan 2006 yilning 6 oyi moboynida uning miqdori 
16 foiz darajsida saqlangan bo‘lsa, 2006 yilning 15 iyulidan boshlab 14 foizga tushirildi, 
hozirgi  paytda  uning  miqdori  9  foizni  tashkil  etmoqda.  Stavkaning  pasayishi  bozorning 
umumiy barqarorligi va oxirgi yilar mobaynida inflyasiyaning pastligi sharoitida ob’ektiv 
omildir.  Qayta  moliyalash  stavkasining  darajasi  inflyasiya    tuzatishini  hisobga  olganda 
real  ifodasida  musbatligicha  qolmoqda.  Qayta  moliyalash  stavkasi  iqtisodiyotda  muhim 
ahamiyatga ega bo‘lib, uning o‘zgarishi bozor ishtirokchilari uchun o‘ziga xos signaldir. 
                                                           
40
www.uzbearingpoint.com сайти маълумотларидан фойдаланилди 

---

175 
 
Qayta  moliyalash  stavkasining  pasayishi  bozorning  boshqa  stavkalariga,  shu  jumladan 
banklararo  bozor  stavkalariga  muayyan  darajada  ta’sir  ko‘rsatadi.    Bu  stavkalar  o‘rta 
hisobda  1,0-  1,5  foizga  pasaydi.  Ishimizda  biz  Markaziy  bankning  qayta  moliyalash 
stavkasini yillar buyicha o‘zgarishini ko‘rib chiqamiz.  
 
YAxshi  ishlaydigan 
banklararo  bozor 
mavjud  bo‘lsa  u  investitsiyalar 
samaradorligini  xamda  banklarning  o‘z  likvidligini  oshirish  shuningdek  bank  sektoriinig 
oshkoraligini  kuchaytirish  imkonini  beradi.  Qoida  tariqasida,  banklar  zarur  likvidlik 
darajasini  saqlab  turish  uchun  banklararo  bozordan  boshqa  ishtirokchilar  mablag‘larini 
jalb etish; bo‘sh turgan resurslarni joylashtirish; o‘z korparativ mijozlarining extiyojlarini 
qondirish va arbitraj bitimlarini o‘tkazish uchun qatnashadilar. Banklararo 
depozitlar 
ulishi so‘ngi yillarda ancha ko‘paydi, lekin ular boshqa turdagi depozitlarga qaraganda eng 
kam bo‘lib, banklar umumiy depozit portfelining 10 foizdan oshmaydi. 
 
Uchchala  indeksning  joriy  etilishi  alohida  olingan  har  qaysi  bankning  va  butun 
O‘zbekiston  bank  tizimining  tiniqligiga  xizmat  qiladi.  O‘zbekiston  banklari  endilikda 
sumlardagi bo‘sh turgan mablag‘larni joylashtirish va jalb etish bo‘yicha foiz stavkalariga 
doir  axborotga  ega  bo‘lib,  shu  tariqa  o‘zlari  beradigan  qarzlar  va  investitsiyalarning 
samaradorligini  oshira  oladilar.  Baklararo  kreditlar  stavkalarini  qo‘llash  va  ular  xaqida 
ahborotdan  foydalanish  foiz  stavkalrini  va  ularning  boshqa  foiz  stavkalari  bilan  o‘zaro 
aloqasini  tahlil  qilish  imkonini  beradi.  O‘zbekiston  Markaziy  banki  monitar  siyosatning 
banklararo bozorga ta’sirini ko‘rish mumkin.