Toshkent moliya instituti "bank hisobi va audit" kafedrasi

Ishlab chiqarish hajmining o’zgarish dinamikasi⁸⁰
(2009-2014 yy., %).
Rasmdagi ma’lumotlardan shuni ko’rsak bo’ladiki, bunda Xitoy dunyoda eng yaxshi rivojlanayotgan davlatlardan biridir. Hozirda uning rivojlanish ko’rsatkichi 7 % dan yuqoridir. 2008 yildagi jahon iqtisodiy inqirozidan o’ziga kelishga ulgurmasdan Yevrohudud davlatlari qarzdorlik muammosiga duch kelishdi. Buning oqibatida Yevrohudud davlatlari qattiq byudjet siyosatini olib borishmoqda, bu o’z navbatida davlat xarajatlarini kamaytirib, YaIM ning o’sish tendensiyasiga to’sqinlik qildi. Yuqoridagi rasmdan ko’ramizki, 2010 yilda barcha davlatlar iqtisodiyoti keskin kamayib ketgan. Evropadagi qarzdorlik masalasi butun dunyo davlatlariga ta’sir qildi.



Inflyatsiya darajasining o’zgarish dinamikasi⁸¹(2009-2014 yy., %).
Yuqoridagi rasm ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, dunyoning yetakchi davlatlarida inflyatsiya pasayish tendensiyasiga ega. Jumladan, 2011 yilda Xitoy, AQSh, Buyuk Britaniya va Yevrohududda inflyatsiya darajasi yuqori va yaxshi holatda bo’lgan bo’lsa, oxirgi uch yilda bu ko’rsatkich pasaymoqda. Yevrohududda inflyatsiya 2011 yilda 3 foiz atrofida bo’lgan bo’lsa, 2014 yil oxiriga kelib Yevrohududda deflyatsiya kuzatilmoqda. Bu inflyatsiya darajasi o’zi iqtisodiyoti muammoli holatda bo’lgan Yevrohudud davlatlaridagi holatni yanada qiyinlashtirmoqda.
Evropa Markaziy bankining bosh maqsadi inflyatsiyani 2-2,7 foiz atrofida saqlash hisoblanadi. Yevrohududni hozirgi holatdan chiqarish maqsadida 2015 yili YMB pul emissiyasini oshirishni maqsad qilib qo’ydi.

2008-2014 yillardagi M3 va xususiy sektorga qarzlar miqdorining o’zgarishi⁸²,%.
Ushbu statistik ma’lumotdan shuni ko’ramizki, Evropa Markaziy banki pul emissiyasini 2008 yildan keyin kamaytirdi. Chunki YMB iqtisodiy inqiroz natijasida ishlab chiqarish tushib ketgandan so’ng inflyatsiyaning oshib ketishini prognoz qilib pul emissiyasini qisqartirdi. Bu monetar siyosat YMBning eng katta xatosi bo’ldi deb hisoblaymiz. AQShda oxirgi besh yilda o’tkazilgan miqdoriy yengillik siyosatining ijobiy natijasini ko’rib, YMB 2014 yil oxiriga kelib o’z siyosatini o’zgartirdi va pul emissiyasini maqsad qilib qo’ydi.
Jumladan, 2008 yil boshida pul emissiyasi 12 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2010 yilga kelib esa 0 foizdan ham pastga tushgan. Bu holat iqtisodiyotning rivojlanishiga katta to’sqinlik qildi. Natijada 2010 yilda boshlab qisman pul emissiyasini oshirdi. 2014 yilga kelib pul emissiyasi o’sish tendensiyasiga ega.