Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

Kredit bahosining rag'batlantirish funksiyasi. Kredit bahosining raghatlantirish funksiyasi kreditor yoki qarz oluvchi nuqtai nazaridan ikki xil izohlanishi mumkin. Bunda ikkala tomonni raghatlantirish quyidagicha tushuntiriladi:

• 
  bo‘sh turgan mablag‘ egasi o‘z mablaglni daromad olishga yo‘naltiradi, ya’ni vaqtincha bo‘sh turgan mablaglarini bankka yoki boshqa bir sohaga yohaltirish orqali foyda olishga raghat beradi;
  
• 
  qarz oluvchi olinadigan kreditni foyda olish maqsadida malum muddatga olib, uni tadbirkorlik faoliyatiga yo'naltirish va yuqori daromad olishga harakat qiladi. Ushbu funksiya asosida ishlab chiqarishni va ishlab chiqaruvchilami raghatlantirish maqsadida maxsus davlat dasturlari asosida imtiyozli foiz stavkalarini qollash orqali amalga oshirilishi mumkin.
  

Kredit bahosining keyingi funksiyalaridan biri bu tartibga solish funksiyasidir. Kredit bahosining ushbu funksiyasi orqali butun iqtisodiy munosabatlar tartibga solinadi. Kredit bahosining bozor tamoyillari asosida shakllanishiga qaramasdan qator omillar (valyutani tartibga solish xususiyatlari, davlatning ayrim tarmoqlaridagi ulushining yuqori saqlanishi) kredit foiz stavkasining tartibga solish funksiyasini arnal qilishiga to‘siq boladi. Kredit bahosining tartibga solish funksiyasi xo'jalik yurituvchi subyektlaming o‘z va qarz mablaglaridan samarali foydalanishini ta’minlaydi.

Iqtisodiyotda kreditga bolgan talabning o‘sishi bank depozitlari salmoglning o‘sishiga muvofiq bolishi kerak. Bu esa, o‘z navbatida, banklar tomonidan depozitlarga bolgan talab va taklif muvozanatga kelgunicha davom etadi. Aksincha iqtisodiyotda kreditga bolgan talabning pasayishi oqibatida banklaming kredit qoyilmalari hajmi qisqaradi va natijada kredit operatsiyalaridan olinadigan daromadlar hajmi kamayadi. Kredit foiz stavkasi ahamiyatining oshishi uning tartibga solish funksiyasi yuzaga chiqishi natijasi bilan izohlanadi. Kredit foiz stavkasining o'zgarishi butun iqtisodiyotga o‘z ta’sirini ko^rsatadi. Agar kredit foiz stavkasi talab va taklif asosida shakllanadigan bolsa, iqtisodiyotda ishlab chiqarish resurslari va moliya bozorlaridagi muvozanat tolaligacha ta’minlanadi.