Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/315
Sana11.01.2022
Hajmi3,47 Mb.
#346118
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   315
Bog'liq
PUL VA BANKLAR Darslik

Metall pullar tizimi
 sharoitida metall qanday shaklda bo‘lishidan 
qa’tiy nazar, to‘lov vositasi sifatida qabul qilindi. Metall pullar tizimi 
ikkiga  bo‘linib,  birinchisi, 
bimetallizm,
  ikkinchisi, 
monometallizm
 
sifatida guruhlanadi.  
Bimetallizm
 
–  bu  pul  tizimida  davlat  qonuniy  jihatdan  to‘lov 
vositasi  ikkita  metallni  (odatda  oltin  va  kumush)  chegaralanmagan 
miqdorda erkin zarb qilishga ruxsat beradi.  
O‘z navbatida bimetalizm tizimi uchta shaklda amal qildi:  


105 
–  birinchidan,  parallel  valyuta  tizimi,  ushbu  metall  pullar 
o‘rtasidagi  munosabat  ularning  bozor  bahosidan  kelib  chiqqan  holda 
stixiyali ravishda o‘rnatildi; 
–  ikkinchidan,  ikkiyoqlamali  valyuta  tizimi,  metall  pullar 
o‘rtasidagi munosabat davlat tomonidan belgilandi va shuning asosida 
oltin va kumush tangalar zarb qilindi; 
–  uchinchidan,  «oqsoq»  valyuta  tizimi  –  ushbu  tizimda  oltin  va 
kumush  tangalar  qonuniy  to‘lov  vositasi  sifatida  xizmat  qildi,  lekin 
kumush  tangalar  yopiq  holda,  oltin  tangalar  esa  erkin  zarb  etildi. 
«Oqsoq»  valyuta  tizimi  deyilishiga  sabab  kumush  tangalar  ushbu 
davrda  to‘laqonli  valyuta  sifatida  umum  ekvivalent  rolini  amalga 
oshirmaydi. 
Muomalada ikkita metall pulning vazifasini bajargan paytda ular 
o‘rtasida bahoni aniqlashda muammolar va ziddiyatli holatlar vujudga 
keldi. Shu bilan birga, pul tizimining bimetallizm shakli beqaror va bir 
–  biriga  o‘zaro  qarama  –  qarshi  edi.  Shuningdek,  rivojlangan  tovar  – 
pul munosabatlari sharoiti talablariga yetarli darajada javob bermas edi.  
Pul tizimining bimetallizm shakli hukm surgan davri asosan XVI 
–  XVII  asrlarga  to‘g‘ri  keladi.  Yevropa  mamlakatlarida  1866  yillarda 
bimetallizm  pul  tizimini  saqlab  qolish  maqsadida  kumushning 
qiymatini  oltinga  nisbati  rasmiy  belgilab  qo‘yildi.  Unga  ko‘ra,  o‘sha 
paytda kumush va oltin o‘rtasida munosabat 15,5:1 nisbatda o‘rnatildi. 
XIX  asrning  o‘rtalarida  ushbu  tenglik  o‘rtasida  farq  kengayib  22:1 
tartibda  belgilandi.  Buning  natijasida  oltin  va  kumush  tangalar 
muomaladan chiqib, boylik jamg‘armasini bajara boshladi. 
Jamiyatda  tovar  –  pul  munosabatlarining  rivojlanishi  ijtimoiy  – 
iqtisodiy  yagona  umumekvivalent  vazifasini  bitta  metall  pul  bajarish 
zarurligini  ko‘rsatdi.  Buning  natijasida  monometallizm  pul  tizimi 
shakllandi. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish