Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
Bank kassasidan naqd pullarni berishda  
hujjatlarning aylanish tartibi 
 
 

---

72 
Mijoz  –  yuridik  shaxs  bankdan  ish haqi  va  unga  tenglashtirilgan 
maqsadlarga  naqd  pul  olish  uchun  bankka  naqd  pul  chekini 
topshiradi(1),  bankning  mas’ul  buxgalteri  naqd  pul  chekini  tegishli 
nazoratdan  o‘tkazgandan  so‘ng  uning  milki  (remarka)ni  mijozga  (2), 
chekni esa bank ichki nazoratchisiga taqdim etadi (3), ichki nazoratchi 
naqd  pul  chekini  qo‘shimcha  nazorat  qilgandan  keyin  uni  chiqim 
kassaga yo‘naltiradi (4), chiqim kassa kassiri tegishli nazoratdan so‘ng 
chekning  nomeri  bo‘yicha  mijozdan  milkni  talab  etadi  (5)  va  chekda 
yozilgan naqd pul summasini mijozga beradi (6), buxgalteriya yozuvini 
berish uchun kassa chiqim jurnalini buxgalteriyaga jo‘natadi (7), naqd 
pul cheki esa aylanma kassaning kunlik hujjatlar jildiga tikiladi. 
Iqtisodiyotda  naqd  pulli  hisob  –  kitoblar  hajmini  imkoniyat 
darajasida pasaytirish asosida naqd pulsiz hisob – kitoblar bilan amalga 
oshiriladigan  to‘lovlar  hajmini  oshirish  lozim.  Buning  uchun  bankdan 
tashqari  naqd  pul  aylanamalar  hajmini  zarur  darajada  bo‘lishiga 
erishish  zarur.  Bankdan  tashqari  aylanmalarning  hajmini  qisqartirish 
maqsadida quyidagilarni amalga oshirish kerak: 
a)  banklarning  o‘z  majburiyatlarini  to‘liq  bajarishiga  erishish 
lozim.  Bunda  asosiy  e’tibor  mijozlarning  hisobvaraqlaridagi  mablag‘-
larni  ular  istagan  paytda  va  miqdorda  tegishli  manzilga  o‘tkazib 
berishi, naqd pul va kreditga bo‘lgan talabini to‘liq qondirish lozim. 
b)  aholi  va  mijozlarning  banklarga  bo‘lgan  ishonchini  to‘liq 
qozonishi lozim. Ishonchining pasayishi quyidagilar bilan izohlanadi: 
–  banklarning o‘z vaqtida  mijozlarning oldidagi  majburiyatlarini 
bajarmasligi; 
–  aholi  va  mijozlarning  kreditga,  ayniqsa,  naqd  pulga  bo‘lgan 
talabining to‘liq va o‘z vaqtida qondirilmasligi; 
–  mijozlarning  pul  o‘tkazmalarini  istalgan  paytda  va  miqdorda 
tegishli manzilga o‘tkazilmasligi; 
–  bankda  omonatlarni  saqlashning  iqtisodiy  manfaatdorligini 
pasayib ketishi va boshqalar.