Тошкент молия институти 21-мавзу. Миллий иқтисодиёт ва унинг макроиқтисодий кўрсаткичлари. Миллий ҳисоблар тизими маърузачи каландаров р

Ялпи миллий маҳсулот (ялпи ички маҳсулот)ни сарф-харажатлар бўйича ҳисоблашда барча иқтисодий субъектлар, яъни уй хўжаликлари, корхоналар, давлат ва чет элликларнинг ялпи маҳсулотни сотиб олишга қилинган сарфлари қўшиб чиқилади.

ЯММ (ЯИМ) = С+ I+ G+ Xn

С. Уй хўжаликларининг шахсий истеъмолчилик сарфлари (узоқ муддат фойдаланиладиган ва жорий истеъмол қиладиган товарлар ҳамда хизматларга);

I. Корхоналарнинг ялпи инвестицион сарфлари (асосий капиталга, уй-жой қурилишга ва заҳираларга инвестициялар).
G. Товар ва хизматларнинг давлат хариди (мактаблар, соғлиқни сақлаш муассасалари, йўллар қурилиши, қуролли кучлари, давлат маҳкамасини ушлаб туриш ва ҳоказо);
Xn. Соф экспорт (экспорт ва импорт суммасининг фарки «+» ёки «-«)
Ялпи Миллий Маҳсулот (Ялпи Ички маҳсулот)
=
ЯММ (ЯИМ)ни харажатлар бўйича ҳисоблаш

ЯММ (ЯИМ)ни даромадлар буйича ҳисоблаш

• 
  W-Иш ҳақи (мукофот, қўшимчалар билан);
  
• 
  R-Рентали даромад (ер, кўчмас мулк эгаларига ижара ҳақи тўловлари билан);
  
• 
  i-Соф фоиз (давлат қарзлари бўйича фоиз тўловлари чиқарилади);
  
• 
  M-Меъёрли фойда;
  
• 
  A-Амортизация ажратмалари;
  
• 
  Nb-Бизнесга эгри солиқлар.
  

ЯММ (ЯИМ) = W + R + i + M + A + Nb
Омилли даромадлар ёки МД

Ялпи миллий маҳсулот (ялпи ички маҳсулот)ни ишлаб чиқариш усули бўйича ҳисоблашда пировард маҳсулотни ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичида қўшилган (янгидан вужудга келтирилган) қийматлар суммаси қўшиб чиқилади.

Ялпи миллий маҳсулот (ялпи ички маҳсулот)ни ишлаб чиқариш усули бўйича ҳисоблашда пировард маҳсулотни ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичида қўшилган (янгидан вужудга келтирилган) қийматлар суммаси қўшиб чиқилади.

Қўшилган қиймат – бу ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг қиймати билан сотиб-олинган хом-ашё, материаллар яъни оралиқ маҳсулот қиймати ўртасидаги фарқ. Бу ҳолда ялпи миллий маҳсулот қиймати барча ишлаб чиқарувчилар қўшилган қийматлари йиғиндиси сифатида ифодаланади. Ялпи миллий маҳсулот (ялпи ички маҳсулот)ни ҳисоблашнинг бу усули ҳар-хил корхона ва тармоқларнинг уни ишлаб чиқаришга қўшган ҳиссасини аниқлаш имконини беради. Ялпи миллий маҳсулотни ҳисоблашда оралиқ маҳсулотлар қийматини чиқариб ташлаш, уларнинг бир неча марта қайта ҳисобланишини бартараф қилади.