Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Katodda  suvning  qaytarilish  jaraenida  molekulyar  (N
2
)  va  gidroksid  ionii  hosil 
bo‘ladi. 
2H
2
O + 4e = 2H
2
 + 4OH
- 
 
bilan gidroksid ionii oksidlanib, suv va molekulyar kislorod (O
2
)hosil bo‘ladi. 
4OH
-
 – 4e = 2H
2
O+ O
2 
 
Elektrokimyoviy jarayon tenglamasi quyidagicha. 
2H
2
O = 2H
2
 + O
2 
 
Elektrolitik yacheyka sxemasi quyidagicha  
 
 
Katali
t 
(e
lektr
oli
t 
er
itm
asin
in
g 
 
k
at
od
 q
ismi
) 
Anal
it
 
(e
lektr
oli
t 
эe
ritm
asin
in
g
 
an
od
 q
ismi
) 

---

 
77 
Elektrolitik yacheykadagi katod 2 va anod 3 da hosil bo‘lgan gazlarni ajratib olish 
uchun,  anod, katod qismlarini g‘ovakli  to‘siq  (diagramma)  1  bilan  to‘siladi.  To‘siqdan 
suv,  elektrolit  ionlari  o‘ta  oladigan,  lekin  gaz  xolatidagi  moddalar  o‘ta  olmaydirgan 
bo‘lishi kerak. Elektrolitik yacheykalardan 1 A.soat tok o‘tkazilganda bilan 419·10
-6
nm
3
 
N
2
, bilan 209,5  10
-6
 nm
3
O
2
 hosil bo‘ladi. Hozirgi zamon elektrolizerlari elektr tokining 
foydali  ish  koeffitsienti  0,95-  0,98ga  teng.  Elektr  tokini  qolgan  qismi  qo‘shimcha 
elektrokimyoviy jarayonlarga sarf bo‘ladi. 
Suvni  eletroliz  qilganda  ajralib  chiqqan  gazlarning  miqdori  (m
z
da)  quyidagi 
formula bilan aniqlanadi. 
H
2 
= 419·10
-6
b I N

 
O
2
 = 209,5·10
-6
 b I N

 
 
Bu  yerda  b–  tokga  nisbatan  gaz  chiqishi  (har  bir  elektrolizer  uchun  tajriba  yordamida 
aniqlanadi);  I  –  tok  kuchi,  A;  N  –  elektrolizerdagi  elektrolitik  yacheykalar  soni;   

  – 
elektrolizerni ishlash vakti, soat. 
Gidrogenizatsiya  zavodlarda  FV-250  va  FV-500  elektrolizerlar  ishlatiladi.  Quvvati 
250, 500 nm
3 
H
2
 ishlab chiqaradi.