Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Glitserinli  suvni  tozalash  sxemasi.  Glitserinli  suv,  tarkibidagi  hamroh 
moddalar  va  aralashmalarning  xilma  xilligi  sababli,  uni  tozalashning  texnologik 
sxemasida  bir  necha  tozalash  usullari  uyg‘unligidan  foydalaniladi.  Ular  quyidagi 
tartiblarda 
uyg‘unlashishi 
mumkin: 
tindirish-sovutish-filtrlash; 
tindirish-
separatsiyalash;  tindirish-separatsiyalash-ohakli  sut  bilan  ishlov  berish-filtrlash;  va 
hokazo.  
 
Ishlab  chiqarishda  ko‘p  qo‘llaniladigan  glitserinli  suvni  tozalashni  texnologik 
sxemasi  38-rasmda ko‘rsatilgan. 
 
Sxemaga ko‘ra glitserinli suv dastlab tindirish va 70-80
0
C gacha sovutish bilan 
birga  biroz  yog‘sizlantirish  maqsadida  (1)  bakga  kelib  tushadi.  Bu  yerdan  (2)  nasos  
yordamida  glitserinli  suv  yog‘sizlantiruvchi  ESV  (3)  separatoriga  uzatiladi. 
Separatorda  ajratilgan  yog‘  kislotalari  va  neytral  moy  (15)  bakda  yig‘iladi  va  (1) 
bakda ajralgan lipidlar bilan birga qayta gidrolizlashga beriladi. 
 
(3) Separatorda yog‘sizlangan glitserinli suv dastlab oraliq (4) sig‘imga, keyin 
(5)  nasos  orqali  (6)  neytralizatorga  tushadi.  Bir  vaqtning  o‘zida  neytralizatorga 
o‘lchagich(7)dan  kalsiy  gidroksid  suspenziyasi  ham  kelib  tushadi.  (14)  Bakda 
tayyorlangan  ohakli  sut  neytralizatorga  uzatishdan  oldin  mexanik  aralashmalardan 
to‘rli filtrda tozalanadi, so‘ng (13) nasos orqali (7) o‘lchagichga beriladi.  

---

 
119 
 
Neytralizator(6)da  neytrallangan  glitserinli  suv  tarkibidagi  kalsiyli  sovunni 
ajratish uchun, nasos (8) yordamida romli filtr-press(9)ga beriladi. 
 
Filtrda  qolgan  quyqa  (kalsiyli  sovun)  suv  bilan  yuvilgandan  keyin  bug‘ 
yordamida puflanadi va filtr pressdan (12) bakga tushiriladi. Bu yerda natriyli sovun 
hosil qilish uchun  Na
2
CO
3
 bilan ishlov beriladi.  Hosil bo‘lgan  supenziya  (11)  nasos 
orqali sovun pishirish qozoniga uzatiladi.  
 
Filtr-pressda  tozalangan  glitserinli  suv  (filtrat)  (10)  korobkaga  va  u  yerdan 
bug‘latishga yuboriladi. 
 
 
Takrorlash uchun savollar 
 
1.  Yog‘larni gidroliz jarayoni. 
2.  Gidroliz bosqichlari. 
3.  Gidroliz natijasida glitserid, glitserin va yog‘ kislotalarining tarkibini o‘zgarishi. 
4.  Gidroliz – bu nima? 
5.  Gidrolizning ahamiyati 
6.  Gidroliz tezligiga turli omillarning ta’siri 
7.  Yog‘ kislotalarida suvning erishi 
8.  Gidrolizlanish darajasi 
9.  Gidroliz jarayonida suvning miqdori 
10.  Gidroliz jarayonining mexanizmi. 
 
 
Tayanch  so‘z va iboralar. 
 
1.  Gidroliz.                                               6. Harorat 
2.  Glitserid                                               7. Geteron sistema 
3.  Tezlik                                                   8. Glitserin 
4.  Yog‘ kislotasi.                                      9. Dissorsiyasiya darajasi 
5.   Gidrolizlanish darajasi                        10. Petrov kontakti