Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

3-guruh 

Neft 

Kishilar neftni qadimdan bilishgan. Suv olish uchun quduq qazilganda yer tagidan suv 

o‘rniga o‘tkir hidli qora rangdagi rangdagi moysimon suyuqlik chiqqan vaqtlar ham bo‘lgan. Bu 

qora moy o‘ziga xos xususiyatiga ega bo‘lib, yaxshi yongan (u bilan birga chiqadigan gaz  kabi). 

Neft  chiroqlarga  solinadigan,  o‘q  otar  qurollarning  kanop  losi  shimdirilgan,  g‘ildirak  o‘qlariga 

suriladigan bo‘ladi.  Undan turli kasalliklarni davolovchi surkaydigan dorilar tayyorlandi. 

---

221 

 

Lekin  ichki  yonuv  dvigatellari  kashf  etilgunga  qadar  neftga  bo‘lgan  ehtiyoj  unchalik 

katta emas edi. 19-asr o‘rtalarida neftdan kerosin ajratib olindi. Kerosin chiroqlarni  yoritishda 

ko‘plab  ishlatila  boshlandi.  Kerosinni  ajratib  olish  jarayonida  ajratib  chiqayotgan  benzinni  esa 

keraksiz deb dengizga  oqizib yuborilardi. 

Neft  avtomobillar,  samolyotlar,  kemalar,  teplovozlar,    traktorlar,  kombaynlar,  elektr 

stansiyalari  va  zavodlarda  ishlatiladi.  Ularning  dvigatellari,  pech  va  o‘txonalari  neftdan 

olinadigan benzin, kerosin, mazut va boshqa xil suyuq yoqilg‘ilarda ishlaydi. 

Olimlar  neft  uglevodlar,  oltingugurt,  azot  va  kisloroddan  tashkil  topganligini 

aniqlaganlar.  

Neft yer ostida juda chuqur joylashgan. Neftni chiqarib olish uchun bir necha kilometr 

chuqurlikda parmalab chuqur qazish kerak. 

Neft  yer  qa’rida  atrofidagi  gazlar  bilan  birgalikda  juda  katta  bosim  ostida  bo‘ladi. 

Shuning uchun neft parmalab qazib bo‘lingan quduqdan otilib chiqadi.  

Neft  quduqlardan  quvurlar  orqali  omborlarga  jo‘natiladi,  u  yerdan  esa  temir  yo‘l 

sisternalariga  quyiladi,  okean  va  dengizlar  orqali  ulkan  neft  kemalari  –  tankerlarda  tashiladi. 

Ammo,  eng  yaxshisi  neftni  yer  va  suv  ostidan  o‘tgan  neft  quvurlari  orqali  kerakli  manzillarga 

etkazgan ma’qul.