Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

2-guruh 

Uglerod 

Uglerog – juda ajoyib kimyoviy elementlardan biri. Uning tarixi – Yerdagi hayotning 

paydo bo‘lishi va rivojlanishi tarixi, chunki uglerod barcha tirik mavjudot tarkibiga kiradi. 

Kulrang  yumshoq  tosh  –  grafitni  olib  ko‘raylik.  Siz  uni  yaxshi  bilasiz,  undan  oddiy 

qalamning  o‘zagi  ishlanadi.  Agar  grafit  kislorodli  muhitda  qizdirilsa,  u  ham  hech  qanday 

qoldiqsiz  yonadi  (lekin  u  ko‘mirga  nisbatan  bir  oz  sekin  yonadi).  Grafit  yongan  asbobda 

karbonat angidrid gazi qoladi. Demak, grafit ham sof uglerod ekan. 

Agar  minerallar  ichida  eng  qattiq,  shaffof,  qimmatbaho  tosh  –  omosni  o‘sha  asbobda 

kislorodli  muhitda  qizdirilsa,  u  ham  yonib,  karbonat  angidrid  gaziga  aylanadi.  Agar  olmos 

kislorod ishtiroksiz qizdirilsa, grafitga aylanadi. Juda yuqori bosim va haroratda grafitdan olmos 

olish mumkin.shunday qilib, grafit va olmos ayni o‘sha bitta element – ugleroddan iborat. 

Tarkibida uglerod bo‘lgan moddalarning turli-tumanligi kishini hayron qoldiradi. 

Hozirgi kunda asosi ugleroddan iborat bo‘lgan uch millionga yaqin birikma ma’lum. 

Bu moddalarning turli-tumanligiga sabab shuki, uglerod atomlari bir-biri hamda boshqa 

atomlar  bilan  o‘zaro  mustahkam  birikib,  zanjir,  halqa  va  boshqa  shakllardagi  murakkab 

molekulalar hosil qila oladi.