Toshkent kimyo texnalogiya instituti huzuridagi angren texnalogiya texnikumi

Uyga vazifa





15-Mavzu. Bug’ barabanli qozonlarning konstruksiyasi.


Reja:


1.Selikatli, temirli va misli qatlamlarning oldini olish choralari.
2.Barabanli bug' qozonlarida qo'yqalarni chiqarish usullari.
3.Barabanli bug' qozonlarida ta'minot suvi sifat me'yorlari.

Zamonaviy barabanli bug' qozonlarida suvning uzluksiz qaynab, bug'ga aylanib turish natijasida, qozon suvidagi kam miqdordagi tuzlar konsentrasiyasi vaqt o'tishi bilan oshib borib, kalsiy va magniy birikmalari qiziydigan yuzalarda qatlamlar hosil qiladi. Bu holatning oldini olish uchun ta'minot suvi yaxshi yumshatilishi, kondensatorda sovutuvchi suvning so‟rilishi oldini olish bilan bir qatorda IESlarda qozon suvlarini korreksiyali fosfatlash tartibi qo'llaniladi. Bu usul yordamida suv tarkibidagi Ca, CO4,SiO, ionlari birikishi uchun qulay sharoit bo'lganda ham, ularning birlashib qatlamlar hosil qilishining oldini olish mumkin. Buning uchun qozon yoki ta'minot suviga uzluksiz ravishda fosforning natriyli tuzlari qo'shib turiladi natijasida hosil bo'ladigan qatlamlar qattiq holatda kalsiy balki quyqa shaklida paydo bo'lib, bu quyqalar qozonning pastki qismlaridan chiqarib yuboriladi. Bu quyqalar Ca ning fosfotlar birikishi natijasida vujudga kelib, qiyin eriydigan gidroksilapatit tuzidir. Сa10 (PO4)6 (OH)2 (Bu holatda qozon suvidagi Ca ionlari miqdori kamayib, qatlamlar hosil qiluvchi CaSO4 va CaSiO3 tuyinishga uglurmay butun ta'minot suvi bilan qo'shilayotgan Ca gidroksilapatit quyqasi holatida qozon tagiga cho‟kadi). (Qozon suviga qo'shilayotgan fosfotlar miqdorini aniqlash, ularning qozon suvidagi ortiqcha miqdorini saqlab turish, qozon suvini uzluksiz nazorat qilib qiziyotgan yuzalar holatini kuzatish bilan amalga oshiriladi. Xarorat oshib borishi bilan trinatning fosfatning erishi kamayadi shuning uchun katta bosimli bug' qozonlarida fosfatlar konsentrasiyasi 100 mg/kg dan oshib ketmasligi kerak fosfatlash jarayoniga pH – muhitining ta'siri katta pH>10 dan katta bo'lganda PO43-,OH va Сa+ ionlarining gidroksilapotit qo'yqasini hosil qilishi oson bo'ladi.

10 Ca Si O3 + 6 Na3 PO4 + 2 Na OH  Ca10 (PO4)6 + (OH)2 + 10 Na2 Si O3

PH miqdori nisbatan kichik ya'ni PH=7,5†8 oralig'ida bo'lsa quyqa o'rniga qiziydigan yuzalarga yopishib qatlamlar hosil qiladigan kalsiy fosfat Сa3(PO4)2 birikmasi hosil bo'ladi. Agar qozon suvi tarkibida PO42- ionlari miqdori ko'payib ketsa magniy fosfat Mg2(PO4)2 birikmasi vujudga kelishi mumkin. Bu birikma qiziydigan yuzalarga yopishib issiqlikni kam o'tkazuvchi ikkilamchi qatlarlar hosil qiladi. Odatda qozon yoki ta'minot suviga fosfatlash tartibi uchun trinatriyfosfat NaPO4 ishlatiladi. Suvning ishqoriyligi katta bo'lganda dinanatriyfosfat Na2HPO4, monofosfat NaH2PO4 hamda geksametofosfat (NaPO3)6 moddalari qo'llaniladi. Fosfat eritmasi qozon suviga alohida yoki markazlashgan usulda qo'shib turiladi. Alohida olingan usulda fosfatlar qozon barabanlariga nasos dozatorlar orqali uzluksiz yuborib turiladi. Markazlashgan usulda esa eritma ta'minot nasosi oldida yoki qo'shimcha suv tarkibiga qo'shib turiladi. Markazlashgan usul qulay bo'lib u suvning pH- miqdorini tartibga olib, ta'minot suvi quvurlarida zanglashning oldini oladi. Keyingi paytda IESlarda fosfatlarning o'rnida o'zining bir qancha jihatlari bilan foydali bo'lgan EDTА va trilon B reagentlari qo'llanilmoqda. Ularning keng kulamda qo'llanishiga ularning qimmatligi va etishmasligi sabab bo'lib turibdi