Тошкент кимё – технология институти

5.3. Solishtirma sirt va solishtirma hajmiy elektr qarshiligini aniqlash 
Elektr maydonidagi materialning 1 sm
2
yuzidan o‘tayotgan tokka qarshilik solishtirma sirt 
elektr qarshilik (r
s
) deb ataladi va u [Om] bilan o‘lchanadi.
Solishtirma hajmiy elektr qarshilik deb (r
u
) elektr maydoniga joylashtirilgan materialning 1 
sm
3
hajmdagi o‘tayotgan toki ko‘rsatadigan qarshilikka aytiladi va u [Om
⋅
sm] bilan o‘lchanadi.
6. Plastmassalarning sanitar-gigienik hossalari 
Plastmassalarni qayta ishlash jarayonida ularni saqlashda va ekspluatatsiya qilishda atrof-
muhitga moddalar ajratishi mumkin. Plastmassalarni gigienik xarakteristikasi shu ajraladigan 
moddalarni (umuman plastmassani) odam organizmiga va atrof-muhitga ta’sirini o‘rganish va uni 
salbiy faktorini minimumga keltirish. Buning uchun sanitar-kimyoviy va toksikologik tekshirishlar 
olib borish kerak. Buning uchun avvalo qaysi sharoitda plastmassadan olingan buyum amaliyotda 
qo‘llanilishini aniqlash kerak.
Gigienik baholash quyidagi etaplardan iborat bo‘lishi mumkin: 
- organoleptik baholash (atrof-muhitga hidli moddalarni ajratish orqali); 
- sanitar-kimyoviy baholash (plastmassani atrof-muhitga KMB ajratishi va qancha miqdorda 
ekanligi); 
-
toksikologik tekshirish (ajralib chiqqan moddani hayvon organizmiga ta’siri).
 

---

47 
TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR 
1.
Martens va Vika usullari 
2.
Plastmassalarni fizik-mexanik xossalari 
3.
Elektroizolyasiya (dielektrik) xossalari 
4.
Issiqlik-fizik xossalari 
5.
Sanitar-gigienik xossalari 
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 
1.
Plastmassalarning issiqlikka bardoshligi qaysi usullar bilan aniqlanadi? 
2.
Plastmassalarni zarbga chidamligi va qattiqligi qaysi usullar bilan aniqlanadi? 
3.
Plastmassalarni elektrotexnikada qo‘llash uchun qanday xossalarga ega bo‘lishi kerak? 
4.
Polimerlarni kimyoviy turg'unligi nima? 
5.
Plastmassalarni cho‘zilishga, egilishga, siqilishga qanday qilib va qaysi mashinada aniqlanadi? 
FOYDALANISH UCHUN ADABIYOTLAR 
Asosiy adabiyotlar 
1.
Y.M.Maxsudov. «Polimer materiallarni sinashga oid praktikum». Toshkent, «O‘qituvchi», 1984 
y. 43-107 betlar 
Qo‘shimcha adabiyotlar 
2.
V.E.Gul, M.S.Akutin. «Osnov
ы pererabotki plastmass». Moskva, «Ximiya», 1988 g. s. 57-118 
3.
G.A.SHvetsov i dr. «Texnologiya pererabotki plastmass», Moskva, «Ximiya», 1988 g. s. 348-
374 
 

---

48