Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш мухандислари институтининг бухоро филиали

3.5.1-расм. Тажриба даласида ғўзани томчилатиб суғоришни назорати

Томчилатиб суғорилган 2-вариантда сув бериш 1-5-0 схема бўйича ғўза 6 мартта суғорилди, ғўза экилгач чигит униб чиққандан то гуллагунча ва гуллаш-ҳосилга кириш давриларда суғориш меьёрлари 462-488 м³/га га сув қўйиб суғорилди, мавсумий суғориш меьёрлари ҳаммаси бўлиб 2864 м³/га га ташкил қилди ёки назорат вариантидагига нисбатан 1916 м³/га кам миқдорда сув сарфланди. Суғоришлар ўртасидаги давр 12 - 14 кунгача, суғоришлар давомийлиги, 6²⁰-6⁵⁰ соатгача бўлди.

§ 3.6. Тажриба даласи сизот сувлар сатҳи ва минерализациясининг ўзгариши.
Сизот сувларининг сатҳи ва минерализациясининг шаклланиш режими суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини баҳолашнинг муҳим кўрсаткичларидан бири ҳисобланади. Сизот сувлари режимининг шаклланиши турли хил омиллар, яьни: ер усти рельефи, литологияси, иқлими, гидрогеологик, гидрологик шароити ва инсоннинг ирригацион хўжалик фаолияти орқали аниқланади.
Тажриба ва назорат далалари сизот сувлар сатҳининг ўзгариши бўйича маълумотлар 4.6.1-чизмада келтирилган бўлиб, ғўза тажриба даласида вегетация бошида сизот сувларининг ўртача сатҳи 192-196 см ни ташкил қилди. Назорат даласида эса вегетация бошида сизот сувларининг ўртача сатҳи 198-202 см ни ташкил этди. Тажриба майдонидаги сизот сувлари сатҳини кузатиш бўйича олиб борилган кузатувларнинг натижалари шуни кўрсатдики, унинг сатҳи вегетация даврида ўртачадир. Ғўза тажриба ишлаб чиқариш майдонида вегетация даврининг июл ва август ойларида сизот сувларининг сатҳи 184-188 см атрофида бўлди.
Тажриба ва назорат далаларида сизот сувлари минерализациясини ўзгариши бўйича олинган натижалари кўра, тажриба ишлаб чиқариш майдонларидаги сизот сувларининг минерализацияси 2,3-3,0 г/л ни ташкил қилди.
Тажриба даласидаги сизот сувларининг минерализацияси вегетация даврида томчилатиб суғориш усулининг таъсири бўйича ўтказилган кузатувлар шуни кўрсатадики, тупроқ фаол қатламининг нам танқислигини қоплашга мўлжалланган суғориш меъёрлари билан суғорилган 2-3 вариантларида вегетация охирида, суғоришлардан сўнг сизот сувларининг минераллашуви нисбатан кам ўзгарди. 1-назорат варианти даласида катта суғориш меъёрлари билан суғориганлиги учун сизот сувларининг минерализацияси суғоришлардан сўнг 2,315-3,250 г/л гача ортди, яьни сизот сувларига суғориш сувлари билан бирга, тупроқдаги мавжуд бўлган сувда эрувчан тузлар ҳам келиб қўшилиши кузатилди.