Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институтининг қарши филиали фалсафа фанидан

Тасаввур – илгари идрок этилган, аммо айни вақтда бевосита идрок этилмаётган предмет-ҳодисаларнинг инсон миясидаги қайта ишланиб, тикланган ҳиссий образдир.
мифологик
ахлоқий
бадиий-эстетик
фалсафий
диний
Инсон билишининг ижтимоий ҳодисалар билан боғлиқлигига кўра
Ақлий билиш эса инсон билишнинг юқори босқичи, унда ҳиссий билиш орқали олинган факт ва маълумотлар тафаккурда қайта ишлаш натижасида, борлиқдаги предмет-ҳодисаларнинг фикрий белги, символ ва образлари яратилади. Ўзгача айтганда, предмет-ҳодисаларнинг моҳияти билинади. Ақлий билишнинг тафаккур ҳосил қилган шакллари: ҳукм, тушунча, хулоса чиқариш.
Ақлий билиш
хулоса
тушунча
ҳукм
Ҳукм - борлиқдаги муайян предмет-ҳодисалар, улар ўртасидаги боғланиш ва алоқадорликлар ҳақидаги тасдиқ ёки инкор фикр. Инсон ўз тафаккурида бир ёки бир неча ҳукмларни мантиқий ўзаро боғлаб, турли усуллар асосида энг муҳим хусусиятларини ажратиб олиб, бирор тушунча ҳосил қилади.
Тушунча - предмет-ҳодисалар муҳим, зарурий белги ва хусусиятларининг умумий, абстракт ва конкрет фикрий образидир. Масалан, «инсон» тушунчаси ҳамма кишилик жамиятига хос, меҳнат қилувчи, меҳнат қуроллари ва меҳнат воситаларини яратувчи ҳамда моддий ва маънавий неъматларни ишлаб чиқувчи: онг, тафаккур, тил ва нутқ каби муҳим, зарур белги ва хусусиятларга эга биоижтимоий мавжудотнинг фикрий шаклидир.
Хулоса чиқариш - бир ёки бир неча ҳукмлар асосида янги ҳукм – янги фикр ҳосил қилиш. Одатда, хулоса чиқаришнинг бир неча турлари мавжуд, уларни «Мантиқ» фани ўрганади.
Методология илмий билиш методларига оид фалсафий таьлимот.
Методологияга кўра, илмий тадқиқот методлари ўз табиати, характери, қўлланиш соҳалари, кўлами, даражаси, илмий билишнинг эмпирик ва назарий даражаларига боғлиқлиги жиҳатидан ўзаро фарқ қиладилар.
Илмий билишнинг энг умумий илмий методи ҳар қандай онгли амалий ва назарий фаолиятда, ҳамма илмий тадқиқот соҳасида қўлланилади.
Илмий билишнинг эмпирик даражасига оид умумий илмий методлари – илмий билишнинг эмпирик босқичига оид, аксарият фан соҳаларида ишлатилади.
Илмий билишнинг назарий даражасига оид умумий илмий методлари эса илмий тадқиқотларнинг назарий босқичида фойдаланилади.
.
E’tiboringiz uchun rahmat