Toshkent farmatsevtika instituti

13.8. Aminokislota unumlari gormonlari
Ushbu sinf gormonlari aminokislotalar L - tirozin va L - triptofan unumlaridir. Tirozin unumlari– katexolaminlar va tireoid gormonlari; triptofan unumlari– melatonin.
Katexolaminlar – adrenalin (epinefrin), noradrenalin (norepinefrin) - buyrak usti bezlari mag`iz qismida, dofamin esa gipotalamik - gipofizatrop yadrolarda ishlab chiqariladi. Mazkur birikmalar L - tirozin molekulasi unumlari bo`lib, halqa qismining 3 – holatiga qo`shimcha gidroksil guruhi kiritilgan (dioksifenilalanin), yon zanjiri esa dekarboksillangan:

– adenergik ta`sirining tezkor effektlari – qon tomirini torayishiga (vazokonstriktsiya); me`da, ichak va qovuq silliq mushaklarini tormozlanishga (qisqarishga) olib keladi.

- adrenergik ta`sir nisbatan sekin rivojlanadi. Bularga yurak-tomir sistemasini regulyatsiyasi, bronxlar va ba`zi tomirlarni bo`shashishi (relaksatsiyasi), giperglikemiya va giperlipoatsidemiya sabab bo`ladi.
Adrenalin β - adrenergik ta`sirga ega, noradrenalinda – α - adrenergik ta`sir ko`proq ifodalangani aniqlangan. Ikkala katexolaminlar effektidagi a –adrenergik ta`sir a - adrenoblokatorlar bilan (fentolamin, ergotamin), β – effekti esa β - blokator (propranolol) bilan to`xtatiladi.

438

Dofamin - gipofizda prolaktin, kamroq miqdorda STG sekretsiyasini kamaytiradi.
uglevod, lipidlar almashinuviga ta`siri glikogenoliz va lipoliz jarayonlarini stimullashida ko`rinadi. Fosforilaza va lipaza fermentlari faolligini oshirib, energiya hosil bo`lishida (adenilattsiklaza-proteinkinaza - sAMF yo`li orqali) qatnashadi.
Sel`e effekti — adaptatsiya, ya`ni organizmni muhit sharoitiga moslashish imkoniyatlarini oshiradi.