Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Neyrotrop virus infeksiyasi qo’zg’atuvchilari 
Neyrotrop virus infeksiyasini asosan bir-biridan ko’p belgilari bilan farq qiluvchi va 
tarkibida RNK bo’lgan turli oilaga mansub viruslar qo’zg’atadi (78- jadval). Ularga togaviruslar, 
rabdoviruslar, arenaviruslar hamda pikornoviruslar oilasiga va enteroviruslar zotiga mansub 

---

176 
bo’lgan poliomielit, koksaki va EChO viruslari, kiradi. Bular ingichka ichak limfa tugunlarida 
ko’payib (reproduksiya bo’lib), najas orqali tashqariga chiqadi.Shuning uchun bular keltirib 
chiqaradigan kasalliklarini ichak yuqumli kasalliklariga kiritilgan. Biroq, qo’zg’atgan 
kasalliklarining
(poliomielit, seroz miningit, meningoensefalit va boshqalar) patogenetik va klinik belgilariga 
ko’ra, ularni neyrotrop kasalliklar qo’zg’atuvchi viruslarga qo’shish mumkin. Ba’zan tarkibida 
DNK bo’lgan, masalan 1-va 2-tiplarga kiruvchi gerpesviruslar markaziy nerv sistemasini ham 
shikastlantirishi mumkin. 
Neyrovirus kasalliklarining laboratoriya diagnostikasida kasallikning davri muhim 
ahamiyatga ega. Birinchi 5-6 kecha-kunduz davomida deyarli xamma holatlarda qonda 
(virusemiya bosqichi), nevrologik belgilar namoyon bo’lgandan so’ng likvorda virusni aniqlash 
mumkin.
Poliomielit, koksaki va YeSNO viruslari qo’zg’atgan kassalliklarning virusologik va 
serologik diognostikasi. 
Enteroviruslar.
Picornaviridae oilasi, Enterovirus avlodi. Bularga hozirgi kunda quyidagi 
viruslar kiradi: poliomielit virusi (1-3 tipi); Koksaki viruslar gruppasi –Koksaki A viruslari (24 
serovar), Koksaki V viruslari (6 serovar); YeSNO viruslari (34 serovar) va 5 ta klassifikasiya 
qilinmagan odam (68-72) enteroviruslari. 
Enteroviruslarning asosiy xususiyatlari: o’lchami 22- 30 nm; genomi- bir ipli (+) 
fragmentlanmagan RNK; superkapsidi yo’q; simetriya tipi-kubsimon 60 kapsomeri bor; tarkibida 
yog’lar yo’q; efirga, o’t sapro, kislata va ishqorlarga va (3-10 rN diapazonda) tashqiy muhitga 
chidamli; maxsus hujayra kulturasida o’sadi.