Toshkent farmatsevtika instituti ijtimoiy fanlar kaedrasi "iqtisodiyot nazariyasi"

12-jadval. 
Respublikada investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari  
bo`yicha tuzilishi (% hisobida)
1
  
 
Yillar 
1991 
1992 
1993 
1994 
1995 
1998 
2000 
Jami kapital qo`yilmalari 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
Shu 
jumladan: 
byudjet 
mablag`lari 
44,5 
26,6 
32,1 
25,3 
22,9 
24,2 
30,3 
Korxonalarni o`z mablag`lari 
38,7 
52,9 
46,2 
47,1 
47,0 
49,2 
26,4 
Bank kreditlari 
. . . 
0,3 
8,3 
11,1 
9,6 
6,2 
7,5 
Chet el investitsiyalari 
 
 
 
 
 
 
 
va kreditlari 
 
 
0,1 
6,6 
14,0 
20,3 
21,7 
Aholi mablag`lari 
16,8 
20,2 
13,2 
9,9 
6,5 
. . . 
12,7 
Investitsiyalarga sarflar darajasini ikkita asosiy omil belgilab beradi: 
1) Tadbirkorlar investitsiyalarga sarflardan olish ko`zda tutilgan, kutilayotgan sof foyda normasi va 2) 
foiz stavkasi. 
I. Investitsiyalarga  qilinadigan  sarflarning  harakatlantiruvchi  motivi  foyda  hisoblanadi. Tadbirkorlar 
ishlab chiqarish vositalarini qachonki ular foyda keltiradigan bo`lsa, sotib oladi. 
Investitsiyalar darajasini belgilaydigan ikkinchi omil foizning real stavkasi hisoblanadi. Foiz stavkasi 
bu  -  real asosiy kapitalni  sotib  olish uchun  zarur  bo`lgan  band  qilingan  pul kapitaliga korxona  to`lash 
zarur bo`lgan pul miqdori hisoblanadi. Agar kutilayotgan sof foyda normasi      (10 %) foiz stavkasi (7 
%)dan  ortiq  bo`lsa  investitsiyani  amalga  oshirish  maqsadga  muvofiq  bo`ladi.  Aksincha  foiz  stavkasi 
(aytalik,  12%)  kutilayotgan  sof  foyda  normasidan  (10%)  ortiq  bo`lsa,  investitsiyalash  samarasiz 
hisoblanadi. 
Investitsiya darajasiga kutilayotgan sof foyda normasi va foiz stavkasidan tashqari boshqa quyidagi 
omillar ham ta'sir ko`rsatadi.  
1.Mashina va uskunalarni xarid qilish, ishlatish va ularga xizmat ko`rsatish xarajatlari.  
2. Tadbirkorlardan olinadigan soliq miqdori. 
3. Texnologik o`zgarishlar.  
summasiga nisbatining foizdagi ifodasi. 
                                                           
1
 Makroiqtisodiyot va statistika Vazirligi statistika dеpartamеnti ma'lumotlari asosida hisoblangan. 

---

115