Toshkent farmatsevtika instituti farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining fizika

Usulning aniqligi (precision)
– tahlilning ayrim qiymatlari orasidagi 
muvofiqlik darajasi bo‗lib, o‗rtacha qiymatdan ayrim olingan natijalarning 
chetlanishi bilan o‗lchanib odatda standart chetlanish yoki qiymatning o‗zgarish 
koeffitsienti (nisbiy standart chetlanish) bilan ifodalanadi. Bunda ayrim tahlil 
namunalari aynan bir xil turkum (seriya) moddadan olingan va qayta tahlillarda 
analitik usul to‗laligicha bajarilgan bo‗lishi shart. 
Usulning mosligi (repeatabiliny
).(
ichki laboratoriya o‗lchovi) – bir xil 
sharoitda (aynan bir xil reaktivlar, uskunalar, o‗lchamlar, laboratoriya) bitta 

---

39
analitikning qisqa vaqt oralig‗ida tahlil usulini qo‗llash natijasida olingan 
qiymatlari orasidagi yaqinlikdir. 
Usulning mosligi bir xil turkum moddaning ayrim namunalarini ayrim-ayrim 
tahlil qilish bilan aniqlanib normal ish sharoitida usulning aniqligini baxolash 
imkonini beradi. 
Qaytariluvchanlik turli sharoitda, odatda turli laboratoriyalarda bir xil 
turkum modda namunasini, turli tahlilchilar, turli xil uskunalardan foydalanilgan 
xolda xar xil vaqtda tahlil qilishi natijasida olingan qiymatlarning bir-biriga mos 
kelishi orqali tahlil usulining aniqligini baxolashdan iborat. 
Qaytariluvchanlik standart chetlanish, kiymatning o‗zgarish koeffitsient 
iva ishonchlilik oralig‗i bilan ifodalanib, kamida 9 ta namunadan miqdoriy tahlil 
o‗tkazish orqali belgilanib, bu esa ushbu o‗lchamlarni statistik xisoblash imkonini 
beradi. 
Qaytariluvchanlik usulini ishlab chiqish jarayonida aniqlanib, tanlangan 
o‗lchamlarda usulning ishonchli ekanligini tavsiflaydi. Tahlil sharoitida olingan 
o‗lchamlar bir-biridan farq qilgan taqdirda tahlil usuliga tegishli izox beriladi. 
Xromatografik usullarda qaytariluvchanlik erituvchilar sistemasining yaroqlilik 
o‗lchamlari bilan kafolatlangan bo‗lishi kerak.