Toshkent farmatsevtika instituti ekologiya va mikrobiologiya kafedrasi kimyoviy mikrobiologiya fani bo

ANTIGENLAR HAQIDA TUSHUNCHA. Antigen grekcha so’z bo’Iib, anti - qarshi va genis - avlod degan ma’noni bildiradi. Organizmga tushib, immunologic reaksiyani paydo qiladigan har qanday moddalar o’ziga xos mahsus antitelalar hosil qilishi bilan ifodalanadi. Antigen noini 1899 yili vengriyalik olim Ladislau Doych tomonidan tavsiya etilgan. Antigenlaming molekulyar massasi nihoyatda yuqori. Shu sababli antitelalarni hosil qilish hususiyatlari¹ am yuqori
Antigenlarning -rasm) molekulalari kolloid holatda bo’lgani uchun, ular shimilib, antitelalar hosil bo’Iadigan joylarga yetib boradi. Kristall moddalarning antigenligi aktiv emas. Antigeniarga mikroorganizmlar va ularning zaharlari, begona oqsillar (чужеродние белки), fermentlar, to’qima hujayralanning elementlari va hayvonlarning zaharlari kiradi. Oqsil moddalarning tarkibida aromatic gruppalar ko’p bo’lsa, unda oqsil moddalarning antigenlik hususiyati yuqori bo’ladi va shunga qarab ular ikki gmppaga: sifatli va sifatsizantigenlarga bo’linadi.
Sifatli antigenlarning kimyoviy tuzilishida aromatic gruppalar radikal bo’lib ishtirok etadi. Ular organizmga kiritilsa, o’ziga qarshi mahsus immune moddalar bilan probirkada ham spetsifik birlasha oladi.
Sifatsiz antigenlar yoki geptonlar organizmga parenteral yo’li bilan yuborilganda, o’ziga qarshi mahsus immune moddalar hosil qila olmaydi.
ANTITELALAR HAQIDA TUSHUNCHA. Bu hayvonlarning organizmiga antigenlar ta’sir qilgandan so’ng hosil bo’Iadigan mahsus oqsillar immuno - globulinlar (gamm - globulin) dir. Antitelalar termolobil bo’lib, molekulyar massasi nihoyatda katta (160000-195000). Antitelalarning asosiy hususiyati ular hosil qilgan antigenlatga sezgirligidir. Antitela bilan antigenlarning o’zaro ta’sir etishi orqali antigen zararsizlantiriladi. Hamma antitelalar uchta katta gruppaga 'bo’linadi: antimikrobli, antitoksinli va antihujayrali. Antitelalar, antigenlar ta’sir etgach, 5-6 kundan so’ng hosil bo’lib, bir necha oylar organrzmda saqlanib turadi. So’ngra yana kamaya boshlaydi. Antigenlar ta’sirida organizmda o’zgarishlar sodir bo’ladi. Antitelalarning ko’payish tezligi antigenlarning organizmga qayerdan yuborilishiga bog’liqdir. Vena qon tomiri orqali yuborilsa, antitelalar tezroq hosil bo’ lib, organiznming yuqumli kasallikka qarshi turish qobiliyati oshadi. Antigenlarga achchiqtosh, alyuminiyning gidroksili kabi moddalar qo’shib organizmga yuborilsa, hosil bo’lgan antitelalar uzoq muddat saqlanib turadi.