Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Ba‘zi gidrofob suyuqliklarni emulgirlashga kerak bo‘ladigan emulgatorlarning GLB 

ko‘rsatkichi

24

 

 

Suyuqlik 

GLB ko‘rsatkichi 

                                                           

24

 

Lloyd V.Allen, Gavrilov A.S. Farmatsevtichesaya texnologiya izgotovleniya lekarstvennыx 

preparatov.-«GEOTAR-Media».- Moskva.-2014. (100 bet)

 

---

73 

 

Mum 

12 

Setil spirti 

15 

Paxta moyi 

10 

Sussiz lanolin 

10 

Vazelin 

12 

Parafin 

11 

Petrolat  

12 

Stearil kislota 

15 

 Stearil spirt 

14 

 

  

25

 

Ionogen emulgatorlar 

                                                           

25

 

Allen L., Ansel H. Pharmaceutical Dosage Forms and Drug Dilevery Systems he 10th ed. 

Philadelphia-Baltimore-NY, 2014.(365 s)

 

 

---

74 

 

Ionogen emulgatorlar deb, anionli yoki kationli sirt-faol moddalarga aytiladi. Birinchisi suvda 

parchalanib,  manfiy  zaryadga,  ikkinchisi  esa  musbat  zaryadga  ionlashadi.  Bu  guruhlarning  oddiy 

emulgatorlari sovun (anionli SFM) va ammoniy asosi hosilalariga (kationli SFM) — linimentlar va 

surtma dorilar bo‘limlarida kengrok to‘xtab o‘tiladi. 

Elimlar dorixonadagi emulsiyalarni tayyorlashda juda keng qo‘llaniladi. SHilimshiq va pektin 

moddalar  ham  ishlatiladi.  bo‘lar  o‘z  xossasi  bilan  poliarabin  kislotasi  tuzi  va  poliuron  kislotasi 

bo‘lgani  sababli  anion  faol  emulgatorlarga  kirishi  kerak  edi,  ammo  bu  moddalarning  yuqori 

emulgirlash  xususiyati  bo‘lishi,  zarrachalarning  ustki  qismida  ximoya  parda  hosil  kilishi,  ikki 

qavatli elektr katlamining bo‘lishi ionlanadigan guruhlarga kirishini isbotlaydi. 

  

Elimlar 

Elimlardan  hosil  bo‘lgan  parda  fazalararo  taranglikni  kamaytirib,  mustaxkam  ximoya 

pardasini tashqil qiladi. 

Arab  elimi  —  (Gummi  arabicum).  Bu  emulgator  Afrika  akatsiyalaridan  olingan  mahsulot. 

YUqori navi — sargish yarim tinik bo‘laklardan iborat. YOmon navi juda bo‘yalgan va ifloslangan 

(tuprok, po‘stlok va shox bo‘laklari) bo‘ladi. Arab elimining 1 qismi 2 qism suvda sekin eriydi va 

quyuq  yopishkok  eritma  hosil  qiladi.  Dorixonada  ishlatiladigan  emulsiyalarni  tayyorlashda  eng 

kadimgi emulgator hisoblanadi. Elimlarning naviga qarab emulgirlash xususiyatini bilish mumkin. 

YUqori  navi  64%  tomchilar  diametri  2,5  mkm  li  yuqori  disperslangan  emulsiyalarni  hosil  qiladi. 

Emulsiya hosil kilish uchun 10 qism yog‘ga 5 qism elim olinadi. 

O‘rik elimi — (Gummi armeniacae) Z. M. Umanskiy tomonidan taklif qilingan. O‘rik elimi 

daraxtlarning tanasi va po‘slog‘i yorilishidan hosil bo‘ladi. O‘rta Osiyoda ko‘p miqdorda uchraydi. 

1961  yildan  davlat  (X)  farmakopeyasiga  kiritilgan  elim  ok  yoki  sargish,  qattiq,  mo‘rt 

bo‘lakchalardan  iborat  bo‘lib,  ushatilganda  notekis  bo‘lakchalar  hosil  qiladi.  Emulgator  sifatida 

arab elimi o‘rnini bosuvchi suvda yaxshi eriydigan ok kukun holidagi modda. 10 qism yog‘ga 3-4 

qism elim olinadi. 

Tragakant — (Gummi Tragacanthae). 

Juda  kuchli  emulgator.  20  g  yog‘ga  2  g  tragakantning  mayda  poroshogidan  olish  mumkin. 

Tayyorlangan emulsiyada yog‘ mazasi saqlanganligi sababli, bu emulgator kam ishlatiladi (dispers 

darajasi  kam).  Tragakant  bilan  arab  elimini  birgalikda  ishlatish  maqsadga  muvofik.  Bu  emulgator 

farmatsevtika  amaliyotida  yuqori  dispersli  turg‘un  emulsiya  hosil  qiladigan  eski  murakkab 

emulgator.