Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Emulsiyalarning turg‘unligi va qatlamlarga ajralishi 

Vaqt  o‘tishi  bilan  emulsiyalar  buziladi  va  gomogenligini  yo‘qotadi.  Oldin  dispers  darajasi 

o‘zgarmagan  holda  yog‘  tomchilari  suvdan  ajraladi,  keyinchalik  bir-biri  bilan  qo‘shilib,  emulsiya 

ikki  bo‘lakka  ajraladi.  Emulsiyada  tarkibidagi  tomchilarini  koplab  olgan  ximoya  katlamining 

mustaxkamligi qancha kam bo‘lsa emulsiya shuncha tez ikki bo‘lakka ajraladi. 

Emulsiyalarning  kinetik  turg‘unligi  emulgator  strukturasi,  undagi  radikalning  o‘zunligi  va 

emulsiya  tarkibiga  kiruvchi  emulgatorning  konsentratsiyasiga  bog‘liqligi  to‘yinmagan  dikarbon 

kislotasi hosilalaridan detsil va setilmaleinatlarning trietanol ammoniyli tuzlarida  yakkol namoyon 

bo‘ldi.  Bu  SFMlarni  emulsiyalash  xossasini  o‘rganish  jarayonida  shunday  xulosaga  kelindiki, 

emulgatorning alkil radikalidagi uglerod soni S

10

 dan S

16

 oshgan sari hamda konsentratsiyasi 2,2% 

dan 6% gacha oshirilganda emulsiyaning -inetik turg‘unligi ortadi. 

Dorixonada  emulsiyalarni  tayyorlashda  emulgator  sifatida  yu-ori  molekulali  birikmalar 

ishlatiladi. YUMB tarkib jixatdan gidrofil va gidrofob guruhlarga ega bo‘lib, ana shu guruhlarni u 

yoki bu suyuqlikda oson tarqalishi hisobiga ikki suyuqlik chegarasida turg‘un ximoya  qavati hosil 

qilib, tomchilarni bir-biriga qo‘shilib ketishiga yo‘l ko‘ymaydi. 

Emulsiyaning  barkarorligi  -o‘shilgan  emulgatorning  miqdor  iga  ham  bog‘liqdir.  Emulgator 

kam  qo‘shilganda  ma‘lum  qismdagi  sirt  taranglikni  kamaytiradi  va  buning  natijasida  yirik 

zarrachali emulsiya hosil bo‘ladi. Bunday emulsiyalarning barqarorligi to‘la ta‘minlanmaydi. Bunda 

hosil bo‘lgan yog‘ tomchilari yiriklashib, tomchini qoplagan ximoya pardasi uzilib ketadi. Shuning 

uchun  har  bir  emulgatorni  va  yog‘  emulsiyasini  tayyorlashda  kerakli  miqdorini  hisoblab  olish 

emulsiyalarning dispers darajasini va turg‘unligini ta‘minlaydi.