Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

 
Surtma tayyorlash texnologiyasi
Surtmalarni tayyorlash bir nechta bosqichlardan iborat. Bu: 
1. Qizdirish; 
2. Eritish; 
3. Dispergirlash; 
4. Emulgirlash; 
5. Aralashtirish; 
6. Qadoqlash – jixozlash va sifatini baholash; 
Surtma asosida erimaydigan, lekin asosda suspenziya xolida tarqalgan qattiq 
kukunsimon dori moddalar saqlagan surtmalarga suspenzion (trituratsion) surtma dorilar 
deyiladi. 
Suspezion surtmalar dori moddalarini asosda yaxshilab ezib-maydalash, ya‘ni dispergirlash 
usuli bilan tayyorlanadi. Suspenzion surtmalarning yuqori qovushqoqlika ega bo‗lanligi tufayli, 
ushbu dori turini tayyorlashda 
stabilizator
ishlatilmaydi. Suspenzion surtmalarda qattiq faza 
50% gacha va undan ko‗p foizni tashkil etgani uchun ushbu suspenzion surtmalarni tayyorlashda 
turli xil texnologik bosqichlarni ishlatish maqsadga muvofiq. 
Agar surtma tarkibidagi suvda ham asosda ham erimaydigan moddalar miqdori 5% 
gacha bo‗lsa
unda birinchi bo‗lib, dori moddasini xavonchada quruq xolida yaxshilab 
maydalanadi, so‗ng yordamchi suyuqlik ishtirokida (suyuqlik qattiq fazani yarim miqdorida 
olinadi B.V. Deryagin qoidasi bo‗yicha) olib boriladi. Surtma asosining tabiatiga qarab, 
yordamchi suyuqlik sifatida (yog‗li asos uchun)- shaftoli, bodom, kungaboqar moyi, 
(uglevodorodli asos uchun)- vazelin va vazelin moyi (gidrofil asos uchun) glitserin eki suv 
ishlatiladi.
Agar surtma tarkibida suvda ham asosda ham erimaydigan moddalar miqdori 5% 
dan 25% gacha bo‗lsa
, bunda birinchi bo‗lib, dori moddasini quruq xolicha xavonchada 
maydalab, so‗ng isitilgan asosning yarmida ezib aralashtiriladi. Bu erda yordamchi suyuqlik 
ishlatish tavsiya etilmaydi, sabab surtma tarkibidagi dori moddalarining konsentratsiyasini 
pasayishiga va surtmani suyuqlanib ketishiga olib keladi. 

---

61