|
YUMB eritmalarining yuza tarangligi va yopishqoqligi va ularning YUFM bilan mosligi
(A.I.Bondarenko bo‘yicha)
YUMB va uning YUFMlar bilan
mos kelishi
Eritmalar
konsentratsiyasi
,%
Yuza
tarangligi,
mN/m
Yopishqoqlik,
10-
³ Pa·s
Bentonit
0,5
66,50
1,48
49
Oksipropilmetilsellyuloza (OPMS)
0,1
0,2
0,3
0,5
65,27±0
64,50±0,62
64,82±0,72
64,59±0,64
1,52 (nis.)
2,02 (nis.)
3,38 (nis.)
5,19 (nis.)
Oksipropilmetilsellyulozaning tvin-
80 bilan 0,5% eritmasi
0,1
0,2
0,4
0,6
49,91±1,29
43,96±1,44
42,83±1,25
41,24±1,44
5,38 (nis.)
Oksipropilmetilsellyulozaning natriy
laurilsul-fat bilan 0,5% eritmasi
0,0125
0,025
0,05
0,1
0,2
58,35±2,79
53,30±1,41
38,75±0,01
37,53±0,71
37,89±1,48
8,39 (nis.)
Gemodez 0,1% tvin – 80 bilan
0,1
46,67±1,02
5% polivinilpirrolidon tvin-80 bilan
0,2
42,15±0,74
Metilsellyuloza (MS)
0,2
0,3
72,75±0,05
Metilsellyuloza 0,2% eritma
0,2
0,1
48,90
48,90
2,18(nis.)
Natriy – karboksimetilsellyuloza
0,25
0,5
52,52
6
8,46
Abrikos shillig‘i
0,5
74,75
0,80
Kartoshka kraxmali
0,5
70,20
5,72
0,3%Natriykarboksimetilselyulloza
eritmasi tvin-80 bilan
0,2
1,65 (nis)
1,66 (nis.)
Poliglyukin tvin-80 bilan
0,1
0,2
0,4
0,5
0,6
48,90±1,21
48,50±0,67
40,70±0,86
38,07±1,31
38,01±1,27
2,18 (nis.)
YUMB va uning YUFMlar bilan
mos kelishi
Eritmalar
konsentratsiyasi,
%
Yuza
tarangligi,
mN/m
Yopishqoqlik,
10-
³ Pa·s
2% Polivinil spirti tvin-80 bilan
0,2
48,50
3,32
Kollagen
(Ivanova L.A.1983)
0,5
1,0
1,5
2,0
3,0±0,5
40,50±5,0
150±30
230±50
Glitseram
0,1
39,09
1,9
Natriy alginat
0,5
1
4,44
9-26
Ammoniy alginat
0,5
4,54
Jelatin
0,5
74,20
3,24
Natriy laurilsulfat
0,0125
0,020
0,05
0,1
64,35
62,96
56,26
38,29
50
0,2
37,01
Natriy laurilsulfat 5% PVP bilan
0,0125
0,02
0,1
0,2
56,77
49,67
41,47
39,97
Dori moddasini so‘rilishini sekinlashtirmaydigan yopishqoqlik muayyan yopishqoqlik
deyiladi
.
Bunday
yopishqoqlikni
metilsellyulozaning
0,06%
eritmalari,
natriy
karboksimetilsellyulozaning 0,03% eritmalari, polivinil spirtining 1%, glitsiramning 0,1%
eritmalari namoyon qiladi. Suspenziyalarda vena ichiga va tashqi maqsadda ishlatilganda
yopishqoqlik darajasi kuchli ravishda o‘zgarib turadi.
Suspenziyalar turg‘unligiga erishish muammolarida farmatsevtik texnologiyada
ishlatiladigan yangi parametrlar – cho‘kish kritik konsentratsiyasi, kritik yuza tarangligi, kritik
namlanish ko‘rsatkichi, kritik turg‘unlik konsentratsiyasi kabi savollarga javob berish kerak
bo‘ladi.
Suspenziyalar yopishqoqligiga ba’zi misollar
Suspenziya va uning
konsentratsiyasi
Qo‘llanilgan yordamchi modda
Yopishqoqlik,
10-
³ Pa·s
Propilyodonning
50%
suvli suspenziyasi
Suvli asos:
0,4% tvin 80+5% PVS
3-9
Sulfademizinning
2%
suspenziyasi
0,2% tvin 80+2% PVS
0,2% tvin 80+2% PVP
0,2% tvin 80+0,3% MS
0,2% tvin 80+0,3% NaKMS
3,20; 3,32 (nis.)
1,84; 1,53 (nis.)
3,18; 2,18 (nis.)
5,02; 1,66 (nis.)
5%
salazopiridazin
suspenziyasi
0,1% tvin 80+0,5% OPMS
0,2% tvin 80+6% PVS
5,3 (nis.)
Katta
yopishqoq-
likka
ega,
ishla-
tishdan oldin isitiladi
Bariy sulfatning 50%
suspenziyasi
0,5% natriy alginat
0,3% MS
8,4
2,86-6,45
Gidrokortizon
atsetat-
ning 2,5% suspenziyasi
1% PVP+20% propilenglikol
1,85-1,9
Sulfademizin,
sulfomonometoksin va
salazodimetoksinlarning
suspenziyasi
5% PVP
1% PVS
0,03% NaKMS
0,03% MS
0,3% NaKMS+0,2% tvin-80
0,1g glitserin+0,05g tvin-80+80,0g sharbat
+suv 95,0g gacha
100g adipinat sharbatiga 72,9g qand sharbati
1,85-1,9
-“-
-“-
-“-
1,66 (nis.)
7,39 (nis.)
6,40 (nis.)
Flamin suspenziyasi
0,5% olma pektini
2,67-3,23
Dezoksikortikosteron
tri-metilatsetatning
2,5% li in’eksiya uchun
suspenziyasi
Zaytun moyi
4,18
Trimekain suspenziyasi
Zaytun moyi
80,80
Insulin-protamin
in’eksiya
uchun
suspenziyasi
1,5% glitserin
1,02 (otn.)
51
Sink – kortikotropin
suspenziyasi
2% glitserin+0,1% PVP
1,1 (nis.)
Cho‘kishning kritik konsentratsiyasi
erituvchining konsentratsiyasiga mos bo‘ladi, past
bo‘lganda dori moddaning eritmadan kristallizatsiyasi – cho‘kishi jarayoni yuz beradi.
Kritik yuza tarangligi
konsentratsiyasi kritik namlanish konsentratsiyasiga teng bo‘lgan
YUFM eritmasining yuza tarangligiga mos keladi.
Namlanishning kritik konsentratsiyasi
YUFMning dori moddasini namlash qobiliyatini
xarakterlaydi.
Turg‘unlikning kritik konsentratsiyasi
(TKK) suspenziyaning turg‘unligi qobiliyatini
xarakterlaydi va quyidagi formula bilan hisoblanadi:
TKK=(ρρ)/ η
Bu erda
ρ – qattiq dispers fazaning zichligi;
ρ – suyuq dispers muhitning zichligi;
η – dispers muhitning yopishqoqligi.
Doimiy konsentratsiya –
turg‘unlikning kritik konsentratsiyasi- suspenziyaning
maksimal
turg‘unligiga, yopishqoqligiga minimal ko‘rsatkichini va YUFMlarning yuza tarangligiga javob
beradi.
Yuqorida keltirilgan bu to‘rt parametr boshqa usullar bilan birgalikda farmatsevtik
suvspenziyalar turg‘unligini ta’minlashga xizmat qiladi.
Shunday qilib, suspenziyalar tarkibini va texnologiyasini tanlashda sistemali yondoshish
talab etiladi. Oldindan har bir yordamchi moddalarning miqdori dorivor moddaning gidrofil yoki
gidrofob xossaga egaligini hisobga olinib tanlanadi. YUFMlarning turidan kelib chiqib dori
moddalarining xarakterini o‘zgarishini va yutish xossasini bilish lozim bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
