Тошкент фармацевтика институти

Ўзбекистон Республикаси фармацевтика бозорида дори 
воситаларини қалбакилаштириш муаммоси ва унинг ҳолати 
ХХ аср охирида бутун жаҳон ҳамжамияти фармацевтик бозорга 
қалбаки дори воситаларининг кириб келиши каби катта муаммога 
тўқнашди. Қалбакилаштириш тўғрисида биринчи маълумотлар Жаҳон 
Соғлиқни сақлаш Ташкилоти (ЖССТ) томонидан 1982 йилда аниқланган. 
Дори воситаларини қалбакилаштириш муаммоси ҳозирда бутун дунѐ учун 
долзарб. Ҳалқаро фармацевтик ишлаб чиқарувчилар ассоциацияси 
маълумотларига кўра, қалбакилаштирилган дори воситалари ривожланган 
мамлакатлар фармацевтик бозори улушининг 5-8% ини ташкил этади.
Бундан 6-8 йил аввал дори воситалари сифатининг кучли назорати 
ташкил этилган Ўзбекистон Республикасини ҳам дори воситаларини 
қалбакилаштириш муаммоси четлаб ўтмади. Биринчи қалбаки дори 
воситаси тўғрисидаги маълумот 1998 йил Красноярскнинг ―Красфарма‖ 
фармацевтик заводи ишлаб чиқарган, қон ўрнини босувчи қалбаки 
―Полиглюкин‖ 
дори 
во-ситаси 
асосида 
аниқланган. 
Ўзбекистон 
Республикаси Соғлиқни сақлаш ва-зирлиги маълумотига кўра қалбаки дори 
воситаларининг миқдори 1998 йилга нисбатан 10 марта ошган. Бунда фақат 
абсолют ўсиш эмас балки, ассорти-ментнинг кенгайиши ҳам белгиланади. 
Ҳозирги 
пайтда 
Ўзбекистон 
фарма-цевтика 
бозорида 
барча 

---

214 
фармакотерапевтик гуруҳлар бўйича қалбаки дори воситалари аниқланган. 
Улар қуйидаги гурухлар асосида тақсимланади:
1.
Антибактериал препаратлар - 47,8%; 
2.
Гастроэнтерологик дори воситалари – 13,5%; 
3.
Анальгетиклар - 10,9%; 
4.
Тўқималар алмашинувига таъсир қилувчи воситалар - 9,5% 
5.
Замбуруғларга қарши препаратлар - 7,7%
6.
Гормонал препаратлар - 5,6%
7.
Бошқа дори воситалари - 5%
Дори воситаларини қалбакилаштириш муаммосининг кўламлари 
ҳақида маълумотлар ҳозирча етарли эмас. Ҳозирги пайтда бу муаммо 
ривожланган мамлакатлар билан бир қаторда, ривожланиб келаѐтган 
мамлакатларга ҳам таъсир қилмоқда. Бу муаммо кўпроқ дори воситаларини 
ишлаб чиқариш, импорти, тарқатилиши, етказиб бериш тизимининг 
тартибга солиниши ва назорати кучсиз бўлган мамлакатларда кузатилади
32
.