Тошкент фармацевтика институти

Дори воситаларининг қалбакилаштирилишига таъсир кўрсатувчи 
омиллар. 
Қалбаки дори воситалари миқдорининг кўпайишига бир қанча омиллар 
таъсир қилади. Бу омиллар яхшилаб ўрганиб чиқилиб, муаммони хукумат 
миқѐсида 
белгилаб, 
дори 
воситаларини 
тақсимлаш 
тизимида 
қалбакилаштиришнинг олдини олиш бўйича самарали дастурлар ишлаб 
чиқилиши керак. Қуйида қалбакилаштирилишга таъсир кўрсатувчи асосий 
омиллар келтирилган.
 Қонун базасининг етарли эмаслиги 
Ҳар бир мамлакатда дори воситалари қалбакилаштирилишининг 
олдини олиш ва бу муаммони бартараф этишга қаратилган қонунлар 
мавжуд бўлиши керак. Агар дори воситаларини ишлаб чиқариш ва сотиш 
жараѐнларини назорат қилувчи қонунлар етарли бўлмаса ѐки умуман йўқ 
бўлса, қалбакилаштириш жазосиз қолиши мумкин. 
 Амалдаги қонунларни етарли даражада қўлланилмаслиги
Мавжуд қонунларнинг сўзсиз бажарилиши йўлга қўйилмаганлиги 
қалбакилаштириш каби жиноятларнинг содир бўлишига олиб келади, чунки 
бу ҳолда қамалиш ѐки жазодан қўрқиш ҳисси бўлмайди.
 Жазо санкцияларининг кучсизлиги
32
Д.Т.Саипова. «Фармацевтик менежмент» фанидан ўқув-услубий кўрсатмалар тўплами. – 
Тошкент-2011. – 187 бет. 

---

215 
Дори воситалари тўғрисидаги қонунчиликни бузганлик учун жазо 
санкцияларининг юмшоқлиги ѐки умуман жазоланмаслик ҳолатлари 
қалбакилаштириш кўламларининг кенгайишига олиб келади. 
 Кўп сонли воситачилар иштирокидагикелишувлар
Маҳсулот кўплаб воситачилар ѐки расмий келишувлардан ўтса, ва 
назорат тизими етарли бўлмаса, бу холатда дориларни қалбакилаштирув-
чиларга бозорга ўз маҳсулотларини киритишга қулай имконият яратилади. 
 Талабнинг таклифдан юқорилиги 
Дориларга талабнинг таклифдан устунлиги, қалбакилаштиришни 
келтириб берувчи омил ҳисобланади. Чунки, бу ҳолатда қалбаки 
маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотиш катта фойда олиш имконини беради. 
Баъзан дориларга талабнинг ортиши дориларнинг керак бўлмаган ҳолларда 
ҳам истеъмол қилиниши туфайли юзага келади.