Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

taraqqiyot  iqtisodiyotning  ma’lum  bir  tomonga  ya’ni  pastdan 

yuqoriga,  oddiylikdan  murakkablikka  tomon  yo'naltirilgan 

to‘xtovsiz  sodir  bo‘ladigan  to‘lqinsimon  harakatidir.  Iqtisodiy 

taraqqiyot zamon va makon jihatdan keng qamrovli bo‘lib, uzoq davr- 

lami qamrab oladi va bir qancha bosqichlami bosib o‘tadi. Bunda har 

bir yangi progressivroq bosqich o‘zidan oldingi bosqichni inkor etadi 

va keyinroq borib o‘zidan keyingi, bundan ko‘ra progressiv bo‘lgan 

bosqichga o‘z o‘mini bo‘shatib beiadi,  to‘g‘rirog‘i keyingi progres­

sivroq bo‘lgan bosqich tomonidan inkor etiladi.  Iqtisodiy taraqqiyot 

bir-biriga  qarama-qarshi bo‘lgan  ikki tomonning  ishlab  chiqamvchi 

kuchlar  va  iqtisodiy  munosabatlaming  birligida  va  ulaming  o‘zaro 

dialektik ta’sirida ro‘y beradi. Albatta bunda ishlab chiqaruvchi kuch­

lar:  tabiat,  kapital  (bunda  mehnat  qurollari  va  mehnat  predmetlari- 

dan iborat bo‘lgan ishlab chiqarish vositalari ko‘zda tutiladi),  ishchi 

kuchlarining rivojlanishi  faol rol o‘ynaydi, ya’ni ulaming rivojlanib

114