Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Pul daromadining qo’shimcha o’sishi  _ 

Ishlab chiqarish quwatlarining 

(talab) 

qo’shimcha o’sishi (taklif)

Bu tenglik formula tarzida yozilsa, u quyidagi ko‘rinishga ega boiadi:

480

---

1 

AI

Д1х — =IxCT 

yoki 

— =ax a 

a  

I

bu yerda I -  har yillik sof kapital qo'yilmalar;

AI -  sof kapital qo‘yilmalaming qo‘shimcha o‘sishi;

AI/I- sof kapital qo‘yilinalaming o‘sish sur’ati;

1/a-  multiplikator,  bu  yerda  a  -  jamg‘arishga  bo‘lgan  o‘rtacha 

moyillik;

a  -  kapital samaradorligi.

Shunday  qilib,  iqtisodiyotdagi  ishchi  kuchining  to‘la  bandligini 

hamda  ishlab chiqarish quwatlarining to‘liq ishlashini  ta’minlovchi 

sof investitsiyalar yoki  kapital  qo‘yilmalaming o‘sish  sur’ati  “cxa” 

ga  teng  boMishi  lozim.  Agar  iqtisodiyotdagi  investitsiyalaming  po- 

tensial  o‘rtacha samftradorligi  0,3  ga, jamg‘arishga bo‘lgan o‘rtacha 

moyillik 0,2 ga teng bo‘lsa, u holda investitsiyalaming o‘sish sur’ati 

6% ((0,3x0,2)x 100%)ga teng bo‘ladi.

R. Xarrodning iqtisodiy o‘sish modeli investitsiya va jamg'armalar 

o‘rtasidagi makroiqtisodiy muvozanat, ya’ni “I=S”  ga asoslanadi. U 

statik holdagi makromuvozanat uchun alohida, dinamik holdagi mak- 

romuvozanat uchun alohida formuladan foydalanadi.  1-formula quyi­

dagi ko‘rinishdabo‘ladi:

G xC =S,

bu yerda G -  milliy daromadning o‘sish sur’ati (AY/Y);

S -  kapital sig‘imi (I/AY);

S -  milliy daromad tarkibidagi jamg‘arishning ulushi (S/Y).

2-formula quyidagi ko‘rinishda o‘z ifodasini topadi:

GwxC = S ,

bu yerda Gw -  haqiqiy jamg‘arma va taxmin qilinayotgan inves­

titsiyalar  o‘rtasidagi  dinamik  muvozanatni  ta’minlovchi  o‘sishning 

kafolatlangan sur’ati;

Cr -  kapital koeffitsientining talab etilayotgan miqdori.

Neokeynschilaming fikriga ko‘ra bozor iqtisodiyoti sharoitida doimiy 

kafolatlangan o‘sish sur’atiga avtomatik ravishda erishib bo‘lmasligi sa­

babli, ular dinamik muvozanatga erishish uchun iqtisodiyotni davlat to­

monidan tartibga solish zarurligi to‘g‘risidagi xulosaga keldilar.