Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Y=AKaL1"aert,

bu yerda ert -  vaqt omili.

479

---

Ishlab  chiqarish  fitnksiyasiga  vaqt  omilining  kiritilishi  endi- 

likda  nafaqat  miqdor,  balki  «texnika  taraqqiyoti»  atamasi  orqali 

uyg‘unlashuvchi  sifat  o‘zgarishlari  -   ishchi  kuchi  malakasining 

o‘sishi,  innovatsiya  jarayonlarining  kuchayishi,  ishlab  chiqarishni 

tashkil  etishning  takomillashuvi,  jamiyat  miqyosida  ma’lumotlilik 

darajasining oshishi va boshqalami ham aks ettirish imkonini berdi.

Iqtisodiy o‘sishning neokeynscha modeli  makroiqtisodiy muvo­

zanatning keynscha nazariyasini rivojlantirish va unga tanqidiy yon- 

dashish natijasida vujudga kelgan.  Bu modellar orasida ingliz  olimi 

R.  Xarrod va amerikalik olim E.  Domaming iqtisodiy o‘sish model- 

lari e’tiborga molik hisoblanadi. Har ikkala modelning umumiy jihat- 

lari mavjud bo‘lib, ular quyidagilar orqali shartlanadi:

1) 

ular  neoklassik  modellardan  farqli  o‘laroq  bir  omilli  model 

hisoblanadi.  Ya’ni  bu  modellarda  milliy  daromadning  o‘sishi  faqat 

kapital  jamg‘arishning  funksiyasi  hisoblanib,  kapital  samaradorli- 

giga  ta’sir  ko‘rsatuvchi  ishchi  kuchi  bandligining  oshishi,  FTT  yu- 

tuqlaridan foydalanish darajasining o‘sishi, ishlab chiqarishni tashkil 

etishning  yaxshilanishi  kabi boshqa barcha  omillar nazardan  chetda 

qoldiriladi;  2)  ishlab  chiqarishning  kapital  sig‘imi  ishlab  chiqarish 

omillari  narxlarining  nisbatiga  bogiiq  boimay,  faqat  ishlab  chiqa­

rishning texnik sharoitlari orqali aniqlanadi.

Neokeynscha modelda investitsiyalaming  o‘sishi iqtisodiy o‘sish 

va  uning  sur’atlarini  belgilovchi  omil  hisoblanib,  u  bir  tomondan, 

milliy  daromadning  o‘sishiga  imkon  yaratadi,  ikkinchi  tomondan 

esa,  ishlab  chiqarish  quwatlarini  kengaytiradi.  0 ‘z  navbatida  daro­

madning  o‘sishi  bandlikning  oshishiga  imkon  yaratadi.  Investitsiya 

hajmining ko‘payishi natijasida  kengaygan  ishlab  chiqarish  quwat- 

lari daromadning o‘sishi orqali to‘liq ishga tushirilishi lozim.  Shunga 

ko‘ra,  E.  Domaming  modelida  quyidagi  tenglik  orqali  muvozanat­

ning ta’minlanishi shart qilib qo‘yiladi: