Toshkent davlat yuridik

Fuqarolik huquqining obyektlari


moddiy ne’matlar


nomoddiy ne’matlar


2


. Fuqarolik huquqi obyektlarining turlari:


a) moddiy ne’matlar


Mol-mulk – fuqarolik huquqining obyekti sifatida. Fuqarolik-
huquqiy munosabatlarning obyekti bo‘lib ko‘ringan mulk tushunchasi
to‘g‘risida to‘xtalib, shuni aytish kerakki, ba’zi hollarda ashyo, narsalar
mulk deb atalsa ham mol-mulk atamasining ma’nosi birmuncha keng
bo‘lishini bilamiz.
Mol-mulk muayyan shaxsga (fuqaro yoki yuridik shaxsga) egalik
huquqi bilan tegishli ayrim ashyolar yoki ashyolarning yig‘indisidir.
Demak, mol-mulk bu munosabatdir (bu haqda mulk huquqi va boshqa
ashyoviy huquqlar mavzusida yanada batafsil to‘xtaymiz).


FKning 83-moddasida mol-mulk turlari ko‘rsatilgan. Unga asosan
mol-mulk ko‘chmas va ko‘char mulkka bo‘linadi.


Qonunchilikdagi o‘zgarishlarga ko‘ra, ko‘chmas mulklarning doirasi
kengaytirilib, ular jumlasiga er uchastkalari, er osti boyliklar, binolar,
inshootlar, ko‘p yillik dov-daraxtlar va yer bilan uzviy bog‘langan boshqa
mol-mulk, ya’ni belgilangan maqsadiga nomutanosib zarar yetkazmagan
holda joyini o‘zgartirish mumkin bo‘lmaydigan obyektlar kiritildi.
Ko‘chmas mol-mulk bilan bog‘liq huquqlarni olish yoki
begonalashtirish FKning 84-moddasida belgilangan tartibda davlat
ro‘yxatidan o‘tkazish orqali amalga oshiriladi. FKning 83-moddasi


3


-qismida qonunda boshqa mol-mulk ham ko‘chmas mol-mulk qatoriga


kiritilishi mumkinligi belgilangan. Ta’kidlanganidek, ko‘chmas mulk bilan
bog‘liq asosiy xususiyat shundaki, u yer bilan bog‘liq bo‘lib, bir joydan
ikkinchi joyga ko‘chirish natijasida o‘z xususiyatini yo‘qotadi.
Vazifasiga va tayinlanish maqsadiga zarar yetkazmagan holda bir
joydan ikkinchi joyga ko‘chirilishi mumkin bo‘lgan mol-mulk ko‘char
mulk jumlasiga kiradi. Qonunda nazarda tutilgan hollardan tashqari
ko‘char mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish talab
etilmaydi.


1


03