Toshkent davlat yuridik universiteti xalqaro tashkilotlar huquqi

3. Doimiy organlarning mavjudligi
12
 .
Xalqaro tashkilotlar odatda 
oliy organ, ijrochi organ, ma'muriy organ, maxsus masalalar bo’yicha 
qo'mita va komissiyalarni o'z ichiga oladi. Birqator tashkilotlarda sud 
organlari tuzilishi ham ko'zda tutiladi. Mazkur organlarning doimiyligi 
shu bilan belgilanadiki, ularning maqomi tashkilot ustavida belgilab 
beriladi va nomuayyan muddatga tashkil etiladi.Shu bilan birga, qayd 
etish lozimki, mazkur organlarning aloqasi, ularning vakolatlari, 
tashkilotning tuzilishi bilan bog'liq boshqa masalalar xalqaro 
tashkilotlarda turlicha tartibga solingan.
BMT Ustavi 7-moddasiga ko'ra Birlashgan Millatlar Tashkilotining asosiy 
organlari sifatida Bosh Assambleya, Xavfsizlik Kengashi, Vasiylik Kengashi, 
Xalqaro sud va Kotibiyat ta'sis etiladi deb belgilangan. Zarur bo'lib qolganda 
BMT Ustaviga muvofiq yordamchi organlar ta'sis etilishi mumkin. Mazkur Ustav 
bilan asosiy organlarning vazifa va vakolatlari, ish tartibi belgilab berilgan.
12
Халқаро ташкилотларнинг органлари ҳақида батафсил қаранг: Мўминов А.Р. Халқаро ташкилотлар 
ҳуқуқи: ўқув қўлланма. – Т.: ЖИДУ, 2014. – Б. 49-54; Право международных организаций: учебник /Под 
ред. И.П.Блищенко, А.Х.Абашидзе. – М.: РУДН, 2013. – С. 51-63; Лукашук И.И., Саидов А.Х. Ҳозирги 
замон халқаро ҳуқуқи назарияси асослари: Дарслик. – Т.: Ўзбекистон файласуфлари миллий жамияти, 2007. 
– Б. 213-215.

---

30 
4. Mustaqil huquq va majburiyatlar.
Tashkilotning huquq va 
majburiyatlari 
unga 
a'zo 
bo'lgan 
davlatlarning 
huquq 
va 
majburiyatlaridan farq qiladi. Xalqaro tashkilotlarning ta'sis hujjatlari 
uning Ustavlarida belgilangan bo'lib, ba'zi moddalar bevosita a'zo 
bo'lgan davlatlarga, boshqa moddalari esa, xalqaro tashkilotning o'ziga 
tegishlidir. Tashkilotlarning huquq va majburiyatlari a'zo davlatlarning 
huquq va majburiyatlaridan kelib chiqadi. Faqatgina tomonlar ushbu 
tashkilotga qanday huquqlar va qay darajada majburiyatlar berilishini 
xal etadilar. Hech bir tashkilot o'z a'zo-davlatlari manfaatlariga dahl 
qiluvchi harakatlarni amalga oshirish mumkin emas. Har qanday 
tashkilotning huquq va majburiyatlari umumiy tarzda uning ta'sis 
hujjatida, oliy va ijroiya organlari rezolyutsiyalarida, tashkilotlar 
o'rtasidagi bitimlarda belgilangan. Ushbu hujjatlar a'zo davlatlarning 
maqsadlarini aks ettirib, keyinchalik tegishli xalqaro tashkilotlar 
tomonidan implementatsiya qilinmog'i lozim. Davlatlar tashkilotga u 
yoki bu harakatni amalga oshirishni ta'qiqlab qo’yishga xaqlidir va 
tashkilot o'z vakolati doirasidan chetga chiqa olmaydi.