Toshkent davlat yuridik universiteti

 

---

173 
Ustun mavqeni suiisteʼmol qilish 
Xoʻjalik yurituvchi subyektlar tomonidan ustun mavqega ega 
boʻlishning oʻzi monopolistik faoliyat deb hisoblanmaydi. Monopolistik 
faoliyat boʻlishi uchun, albatta, xoʻjalik yurituvchi subyekt oʻzining 
ustunlik mavqeyini suiisteʼmol qilishi kerak. Oʻz mavqeyini suiisteʼmol 
qilish xoʻjalik yurituvchi subyektning raqobatni cheklash yoki boshqa 
xoʻjalik yurituvchi subyektlarning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazish 
bilan bogʻliq boʻlgan harakatlarida namoyon boʻladi. 
“Yevropa Ittifoqi faoliyati toʻgʻrisida”gi shartnomaning 102-moddasi 
ustun mavqeni suiiste’mol qilishni tartibga solishga bagʻishlangan boʻlib, 
unga koʻra ustun mavqega ega boʻlgan tadbirkorlik subyektlari oʻz 
faoliyatlarini olib borishda erkindirlar, ammo ularning bozorda raqobatni 
cheklamaslik uchun “maxsus javobgarligi” mavjud. Mazkur atama birinchi 
marta 
Yevropa 
Ittifoqi 
sudi 
tomonidan 
Mishelin 
(Michelin) 
kompaniyasining ustun mavqeyini koʻrib chiqqan sud ishida ilk marta 
ishlatilgan boʻlib, unda sud kompaniyaning yuk mashinalari, avtobuslar va 
shu toifadagi avtomobillar shinalarini qayta yangilashda bonus va 
chegirmalar tizimini qoʻllagan holda ustun mavqeyini suiiste’mol qilganlik 
masalasini koʻrib chiqqan. Mazkur ish boʻyicha chiqarilgan qarorda sud 
“ustun mavqega ega boʻlishning asoslaridan qat’i nazar, tadbirkorlik 
subyektining bozorda raqobatni cheklamaslik uchun maxsus javobgarligi 
mavjud” degan qarorga kelgan. Shunday qilib, yuqoridagi shartnomaning 
102-moddasi ustun mavqeni taqiqlamaydi, ustun mavqega ega boʻlgan 
kompaniyalarga maxsus cheklovlarni oʻrnatgan. 
Mamlakatimiz qonunchiligiga ko‘ra xoʻjalik yurituvchi subyektning 
ustunlik mavqeyini suiisteʼmol qilishi bilan bogʻliq harakatlarni