Toshkent davlat yuridik universiteti

Soliq  to‘lovchi  vafot  etgan,  bedarak  yo‘qolgan  yoki  muomalaga 
layoqatsiz  deb  topilgan  hollarda  soliqlar  va  boshqa  majburiy 
to‘lovlarni  to‘lash.  Vafot  etgan  jismoniy  shaxsning  soliqlar  va  boshqa 
majburiy to‘lovlarni to‘lash majburiyati uning meros qilingan mol-mulkini 
qabul qilgan merosxo‘ri tomonidan, meros qilingan mol-mulkning qiymati 
doirasida  va  merosdagi  ulushga  mutanosib  ravishda,  meros  qabul  qilib 
olingan  kundan  e’tiboran  bir  yildan  kechiktirmasdan  bajariladi.  Vafot 
etgan  jismoniy  shaxs  to‘lashi  lozim  bo‘lgan  penya  va  jarimalarni  to‘lash 
majburiyati  merosxo‘rga  nisbatan  tatbiq  etilmaydi.  Vafot  etgan  jismoniy 
shaxsning  soliqlar  va  boshqa  majburiy  to‘lovlarni  to‘lash  bo‘yicha  soliq 
majburiyati  summasi  meros  qilingan  mol-mulk  qiymatidan  ortiq  bo‘lgan 
taqdirda,  vafot  etgan  jismoniy  shaxsning  soliq  yoki  boshqa  majburiy 
to‘lovni  to‘lash  bo‘yicha  qarzining  qolgan  summasi  umidsiz  qarz  deb 
e’tirof  etiladi.  Merosxo‘r  bo‘lmagan  taqdirda,  vafot  etgan  jismoniy 
shaxsning soliq qarzi umidsiz qarz hisoblanadi. Soliq qarziga ega bo‘lgan 
jismoniy shaxs vafot etgan taqdirda, jismoniy shaxs hisobga qo‘yilgan va 
uning  mol-mulki  turgan  joydagi  davlat  soliq  xizmati  organi  vafot  etgan 
shaxsning  merosxo‘ri  to‘g‘risida  axborot  olingan  paytdan  e’tiboran  o‘ttiz 
kun ichida unga soliq qarzi borligini ma’lum qilishi shart. Sud tomonidan 
bedarak  yo‘qolgan  deb  topilgan  jismoniy  shaxsning  soliq  qarzi  qonun 
hujjatlariga muvofiq bedarak yo‘qolgan shaxsning mol-mulkini boshqarish 
huquqiga ega bo‘lgan shaxs tomonidan bedarak yo‘qolgan shaxsning mol-
mulki  hisobidan  bajariladi.  Sud  tomonidan  muomalaga  layoqatsiz  deb 
topilgan jismoniy shaxsning soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lash 
majburiyati  uning  vasiysi  tomonidan  muomalaga  layoqatsiz  shaxsning 
mol-mulki  hisobidan  bajariladi.  Belgilangan  tartibda  bedarak  yo‘qolgan 
yoki  muomalaga  layoqatsiz  deb  topilgan  jismoniy  shaxsning  mol-mulki 
yetarli  bo‘lmagan  taqdirda,  uning  soliq  qarzining  ko‘rsatilgan  mol-mulk 
qiymatidan ortiq qismi umidsiz qarz deb e’tirof etiladi. Jismoniy shaxsning 
bedarak  yo‘qolgan  yoki  muomalaga  layoqatsiz  deb  topilganligini  bekor 
qilish  to‘g‘risida  belgilangan  tartibda  qaror  qabul  qilingan  yoki  jismoniy 
shaxsni  muomalaga  layoqatli  deb  topish  to‘g‘risida  qaror  qabul  qilingan 
taqdirda,  ilgari  hisobdan  chiqarilgan  soliq  qarzining  amal  qilishi,  da’vo 
qilish  muddatidan  qat’i  nazar,  qayta  tiklanadi.  Vafot  etgan  jismoniy 
shaxsning  jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig‘ini,  qat’iy 
belgilangan  soliqni  va  fuqarolarning  budjetdan  tashqari  Pensiya 

---

73 
 
jamg’armasiga sug’urta badallarini to’lash bo‘yicha qarzi umidsiz qarz deb 
e’tirof etiladi.  
 
Masalan,  soliq  to‘lovchi  vafot  etgan  vaqtda  uni  daromad  solig‘ini  va  mol-mulk  solig‘ini 
to‘lamaganlik holati aniqlandi. Bunday holatda qonunchilikka ko‘ra mol-mulk solig‘ini uning mol-
mulkini qabul qilgan merosxo‘ri to‘laydi. Daromad solig‘ini esa to‘lamaydi, bu soliq umidsiz qarz 
deb topiladi va to‘lanmaydi.