|
Darvoqe:
Psixologlar tadqiqotlariga ko‘ra, 85 foiz insonlar boshqa
odamlar to‘g‘risidagi ilk fikrini tanishuvning dastlabki 10–20
soniyasida hosil qiladilar. Dastlabki taassurot uzoq vaqt turadi va uni
o‘zgartirish uchun ancha harakat qilishga to‘g‘ri keladi.
Imijning asosiy tarkibiy qismlari:
shaxsning ob’ektiv tashqi jihatlari (mimika, motorika, ovoz
tembri)
o‘ziga xos hatti-harakatlar (nutq odati va uslubi, kiyinish uslubi
va qadam bosishi)
ijtimoiy va professional tavsifi (ma’lumoti, ijtimoiy mavqei,
kasbi)
o‘zi to‘g‘risidagi fikri (atrof-olamda o‘zini shaxs sifatida qanday
tasavvur qiladi?)
vositachilar – ommaviy kommunikatsiya vositalari yordamida
yaratilgan ommaviy obraz
179
O‘z imiji ustida ishlashning ahamiyati nimada?
Biz o‘zimizni har kuni vitrinaga qo‘yamiz: sotuvchilar, hamkasblar, ish
beruvchilar, dugonalar, do‘stlar, sevgilimiz oldida. Bu savdo-sotiqning
bahosi – baxt, shaxsiy muvaffaqiyat, xotirjamlik va qulaylik. O‘zni taqdim
eta bilish, ya’ni o‘zi to‘g‘risida chiroyli tasavvur uyg‘ota bilish kundalik
muloqotda, kasbiy faoliyatda, intim vaziyatlarda muhim rol o‘ynaydi.
Amerikaning besh nafar prezidenti (Kennedidan tortib Kartergacha) imijini
yaratgan imijmeyker Lilian Braunning fikriga ko‘ra, “kasbiy bilim,
ko‘nikmalaringiz sizni ish va xizmat o‘sishingizni ta’minlab bera olmaydi”.
Qanchalik g‘alati eshitilmasin, tasavvur mexanizmi shundayki,
odamlar kitobga – muqovasiga, mahsulotga – o‘ramiga, insonga esa
tashqi ko‘rinishiga qarab baho beradilar. Siz buni istaysizmi-yo‘qmi,
sizdan taralayotgan signallar boshqa odamlar tomonidan muayyan tarzda
qabul qilinadi va siz bunga qarshilik qilolmaysiz. Istalgan kishi siz bilan
birinchi bor uchrashar ekan, siz haqingizda axborot yig‘a boshlaydi:
kiyinish uslubingiz, o‘zingizni tutishingiz, hatti-harakatlaringiz,
ovozingiz, nutqingiz va h.z.
Frederik X. Vents o‘zining “Ajoyib ko‘nikmalarga o‘rgatish”
kitobida tabassum ham inson imijiga ta’sir ko‘rsatadi, deb ta’kidlaydi.
1.
Tabassum bizni jozibador qiladi.
2.
Tabassum kayfiyatimizni o‘zgartiradi.
3.
Tabassum stressni yengadi.
4.
Tabassum immun tizimimizni mustahkamlaydi.
180
5.
Tabassum muvaffaqiyatli inson siymosini yaratadi.
Birinchidan, insonning tashqi ko‘rinishi, yuz ifodasi, nigohi, qomati,
hatti-harakati, qadam tashlashiga qarab uning bo‘layotgan voqealarga
munosabati haqida fikr yuritish mumkin. Yaxshi yaratilmagan imij
insonga haqiqiy fazilatlarini, o‘z imkoniyatlarini namoyon etishda
halaqit beradi. Imij va karyera o‘rtasida bevosita bog‘liqlik bor, ayniqsa,
boshqaruv, moliya, savdo kabi sohalarda.
Ikkinchidan, ko‘pgina kompaniyalarda xizmat ko‘rsatuvchi
personal, ishchilar va hatto birinchi bo‘g‘in ish boshqaruvchilari
uniformada yurishadi. O‘rta va yuqori bo‘g‘in ish boshqaruvchilari
uchun tashqi ko‘rinish standartlari anchayin keyin boshlandi. Biroq tez
rivojlandi.
Bugungi
kunda
jiddiy
kompaniyalar
o‘z
ish
boshqaruvchilarining tashqi ko‘rinishiga muayyan talablarni ishlab
chiqishgan.
Uchinchidan, o‘zing birga ishlaydigan va o‘zaro munosabatda
bo‘lgan odamlar bilan murosa qilish uchun to‘g‘ri yaratilgan imij zarur.
Buning uchun quyidagilar mavjud:
Ish kiyimi kodeksi yoki dresskod – bu ishga qanday kiyinish
kerakligi haqidagi qoidalar to‘plami va kiyim, oyoq kiyimda biror-bir
firma yoki lavozimga tegishlilikni bildiruvchi belgilar tizimi. Kiyimga
xalqaro talablar standartlari, moda injiqliklariga qaramay, barqaror.
Xalqaro ishbilarmonlik etikasida korporativ stilga muayyan talablar
mavjud.
Kostyum erkaklar va ayollar uchun ham ish uniformasi
hisoblanadi.
181
Aksessuarlar uncha katta va murakkab, bachkana bo‘lmasligi
kerak: yaxshi soat, mo‘jaz ziraklar, nikoh uzugi va b.
Kiyimda turli rasmlar, yozuvlar bo‘lmasligi kerak.
Yubka haddan tashqari tor va kalta bo‘lmasligi lozim.
Oyoq kiyim poshnasi o‘rtacha, tumshug‘i yopiq bo‘lishi kerak.
Ayollar chulki yoki kolgotkida bo‘lishi lozim.
Ayollar ko‘zga keskin tashlanmaydigan darajada lab va ko‘z
bo‘yoqlaridan foydalanishlari mumkin.
Ish joyida ayollar yubka, kofta yoki jemperda, erkaklar esa
kostyum, ko‘ylak, galstukda bo‘lishlari kerak.
Erkaklar uchun kalta yengli ko‘ylaklarni kiyishga issiq kunlarda
ruxsat beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
