Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Jazolarni asosiy va qo„shimchaga ajratish jazolash va tarbiyalash 
yo„nalishi har xil bo„lgan jazolarni to„g„ri uyg‟unlashtirish imkonini beradi. 
Asosiy jazoni tayinlar ekan, sud uni mahkumning tuzalishi uchun zarur deb 
hisoblaydi. Asosiy jazo mahkumning tuzalishi uchun yetarli bo„lmagan 
holda, unga qo„shimcha jazo tayinlaydi.

---

152 
tayinlangan jazoning o‗talmasligi yoki uni o‗tashdan bo‗yin tovlash boqa huquqiy 
oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Jumladan, O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 
hukmning ijrosini kechiktirishga oid 533-moddasida sudya ozodlikdan mahrum 
etilgan shaxsga nisbatan hukmning jarima tariqasidagi jazo ijro etilishini olti 
oygacha kechiktirish yoki to‗lovlarni bo‗lib-bo‗lib to‗lash masalasini ishning 
muayyan holatlarini va mahkumning moddiy ahvolini e‘tiborga olib kechiktirishi 
mumkinligi belgilangan. 
Shuningdek, O‗zbekiston Respublikasining ―Sud hujjatlari va boshqa 
organlar hujjatlarini ijro etish to‗g‗risida‖gi Qonunining 32
1
-moddasida agar hukm 
qilingan shaxs jazo tariqasida tayinlangan jarimani majburiy ijro etish uchun 
belgilangan muddatlarda to‗lashdan bo‗yin tovlasa yoxud qarzdorda undiruv 
qaratilishi mumkin bo‗lgan mol-mulk mavjud emasligi tufayli majburiy ijro etish 
uchun belgilangan muddat mobaynida jarimani undirishning imkoni bo‗lmasa, 
xuddi shuningdek kechiktirish muddati tugaganidan keyin jarima to‗lanmagan yoki 
jarimani bo‗lib-bo‗lib to‗lash shartlari buzilgan taqdirda, davlat ijrochisi jarima 
tariqasidagi jazoni jazoning boshqa turi bilan almashtirish to‗g‗risidagi 
taqdimnoma bilan sudga o‗n kunlik muddat ichida murojaat qilishi mumkinligi 
belgilangan. 
Yuqoridagi asoslarga ko‗ra jinoiy jazo tariqasida jarima jazosi tayinlangan 
shaxs jarimani to‗lashdan quyidagi holatlarda bo‗yin tovlasa sud jarimaning 
to‗lanmagan miqdorini majburiy jamoat ishlari, axloq tuzatish ishlari, xizmat 
bo‗yicha cheklash, ozodlikni cheklash yoki ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi 
jazo bilan almashtiradi.
– 
majburiy ijro etish uchun belgilangan muddatlarda to‗lamasa; 
– 
mazkur shaxsda majburiy tartibda jarima jazosini undirish uchun undiruv 
qaratilishi mumkin bo‗lgan mol-mulk bo‗lmasa;
– 
majburiy ijro etish uchun belgilangan muddatlar mobaynida jarimani 
undirishning imkoni bo‗lmasa;
– 
jarima jazosini ijro qilish, ya‘ni uni to‗lashni kechiktirish muddati 
tugaganidan keyin jarima to‗lanmagan bo‗lsa; 
– 
jarima jazosini ijro qilish, ya‘ni uni bo‗lib-bo‗lib to‗lash shartlari buzilgan 
bo‗lsa. 
Bunday holda majburiy jamoat ishlarining ikki yarim soati eng kam oylik 
ish haqining bir baravari miqdoridagi jarimaga tenglashtirilib, to‗rt yuz sakson 
soatdan ko‗p bo‗lmagan muddatga, axloq tuzatish ishlarining, xizmat bo‗yicha 
cheklashning, ozodlikni cheklashning yoki ozodlikdan mahrum qilishning har bir 
oyi eng kam oylik ish haqining o‗n olti baravari miqdoridagi jarimaga 
tenglashtirilib, uch yildan ko‗p bo‗lmagan muddatga tayinlanadi.