Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

kasbiy (mansab) majburiyatlari tufayli
. Masalan, korxona bosh 
muhandisi ish jarayonidagi texnika xavfsizligi uchun mas‘ul. Uning o‗z 
majburiyatini lozim darajada bajarmasligi JKning 257-moddasi bilan javobgarlikka 
tortishga sabab bo‗ladi; 
–
 aybdorning harakatlari tufayli
. Masalan, piyodaga shikast yetkazgan 
avtomobil haydovchisi unga zarur yordamni ko‗rsatishga majbur, aks holda JKning 
117-moddasi 1-qismi bilan javobgarlikka tortishga sabab bo‗ladi. 
Ijtimoiy xavfli oqibat
– jinoyat sodir etilishi natijasida yetkazilgan zarar. 
Zarar moddiy (mulkiy, jismoniy, iqtisodiy, ekologik) yoki nomoddiy (siyosiy, 
ma‘naviy ziyon) ko‗rinishda bo‗lishi mumkin. 

---

67 
Ayrim jinoyat tarkiblarida ijtimoiy xavfli oqibat dispozitsiyada to‗g‗ridan-
to‗g‗ri ko‗rsatilgan bo‗ladi. Bunday jinoyat moddiy tarkibli jinoyat hisoblanadi. 
Dispozitsiyada nazarda tutilgan oqibatning yuz bermaganligi qilmishni jinoyat 
sifatida baholashni inkor etadi. Boshqa jinoyat tarkiblarida (JKning 139-moddasi) 
oqibat to‗g‗ridan to‗g‗ri ko‗rsatilmaydi, bunday jinoyat formal tarkibli jinoyat 
hisoblanadi. Formal tarkibli jinoyatlarda zarar yetkazish mumkinligi ko‗rsatilishi 
hollari ham uchraydi. (JKning 192
9
-moddasi – tijorat tashkiloti mansabdor shaxsini 
pora evaziga og‗dirib olish, mulkdor manfaatiga zarar yetkazishi mumkin). Ba‘zida 
oqibat kvalifikatsiya qilish sharti sifatida ham uchraydi. Masalan, JK 266-moddasi 
(transport vositalari harakati yoki ulardan foydalanish xavfsizligi qoidalarini 
buzish)da oqibatning uchta shakli nazarda tutilgan: 1) o‗rtacha og‗ir yoki og‗ir tan 
jarohati, 2) jabrlanuvchining o‗limi, 3) odamlar o‗limi. 
Boshqa hollarda oqibat og‗irlashtiruvchi holat sifatida (JKning 56-moddasi, 
birinchi qismi, ―z‖ bandi – og‗ir oqibatlarga sabab bo‗lishi) ko‗rilib, qilmishni 
kvalifikatsiya qilishga ta‘sir etmasdan jazo chorasini tanlashda ahamiyatga ega 
bo‗ladi. 
Qilmish va uning natijasida yuz beradigan oqibat