Toshkent davlat yuridik universiteti davlat huquqi va boshqaruvi kafedrasi

II  BOB.  O’ZBEKISTONDA  VIJDON  ERKINLIGI  KAFOLATLARINI 

TA’MINLASHNING TASHKILIY-HUQUQIY ASOSLARI………………..39 

2.1. Vijdon erkinligini ta’minlovchi davlat organlari tizimi………………...39 

2.2. Vijdon erkinligining xalqaro-huquqiy kafolatlari……………………....50 

2.3. Xorijiy mamlakatlarda vijdon erkinligi kafolatlari……………………..56 

 

XULOSA…………………………………………………………………….60 

 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI…………..……….…63 

 

 

 

 

 

 

 

---

3 

 

KIRISH 

Mavzuning  dolzarbligi.  O’zbekistan  Republikasining  suvereniteti  va 

huquqiy  mustaqilligini  e’lon  qilinishi  xalqimizning  ko’p  asrlik  tarixida  ulkan 

voqea hisoblanadi. Sababi bu asriy orzuning ushalishi respublika xalqlari hayotida 

ijtimoiy-iqtisodiy,  siyosiy-ma’naviy  sohalarda  tub  o’zgarishlarni  amalga  oshirish 

uchun real imkoniyatni vujudga keltirdi. Barcha sohalarda tub o’zgarishlar qilindi. 

Xususan  iqtisod  deysizmi,  sog’liqni  saqlash,  xizmat  ko’rsatishmi  deyarli  barcha 

sohalarda  mustaqilligimiz  sharofati  ila  juda  ko’plab  ishlar  amalga  oshirildi  deb 

bemalol,  g’urur  va  faxr  bilan  ayta  olamiz.  Mustaqillikka  erishganimizga  hali  juda 

ko’p  vaqt  bo’lmadi,  lekin  shunga  qaramay  qisqa  davr  mobaynida  mamlakatimiz 

mustaqilligi  talabiga  javob  beruvchi  yangi  qonunlar  Oliy  majlis  tomonidan  qabul 

qilindi.  Ularning  ichida  xalqimizning  boy  madaniy  merosini  tiklovchi  hamda 

ma’naviyatni  yuksaltiruvchi,  ayniqsa  fuqarolarning  ijtimoiy  himoyalashga  xizmat 

qiluvchi  qonunlar  alohida  ahamiyatga  ega  bo’ldi.  Barcha  sohalar  singari 

ma’naviyat  va  madaniyatda  ham,  xususan  dinga  bo’lgan  e’tibor  va  adolatli 

munosabatning  bildirilishi  vijdon  erkinligini  respublikada  ilmiy  asosga  qo’yishga 

xizmat qildi deb aytishimiz mumkin. 

Respublikamizda  demokratik  va  huquqiy  davlat  hamda  fuqarolik  jamiyatini 

qurish  jarayonida  Prezidentimiz  I.Karimov  aytganidek,  adolat  kategoriyasi  asos 

qilib  olinmoqda.  Xalqimiz  tarixidan  ma’lumki,  islom  diniga  e’tiqod  qilgan 

xalqlarda adolat g’oyasi davlatchilik negizlarini belgilagan. U “... islomiy qoidalar 

va  shariat  mezonlarining  poydevorini  tashkil  etgan.  Biz  tariximizdagi  ana  shu 

jihatlarni  hisobga  olmasak,  qudratli,  erkin,  demokratik  davlat  qura  olmaymiz”

1

. 

Bugungi  ijtimoiy  hayotimiz  taraqqiyotida  diniy  qadriyatlardan  foydalanish  va 

vijdon  erkinligini  tahlil  etish  va  uning  davlat  tomonidan  qanday  kafolatlangani 

jihatlarini ishlab chiqishni va o’rganishni talab etadi. 

Bitiruv  malakaviz  ishining  dolzarbligi  masalasini  quyidagicha  tasniflashi 

                                            

1

 Karimov I.A O’zbekistonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbollarining asosiy tamoyillari. – T.: O’zbekiston, 

1996 13-bet 

---

4 

 

mumkin. 

Birinchidan,  Respublikamiz  mustaqilligigacha  bo’lgan  davrda  vijdon 

erkinligi, din va umuman diniy tashkilotlar muammosiga bir tomonlama, ya’ni har 

qanday din va diniy qarashlarni tanqid qilish nuqtai nazaridan yondoshilib kelingan 

edi.  Mustaqillik  sharoitida  kishilarda  milliy  ongning  o’sishi,  o’zligini  anglashga 

bo’lgan  intilishi  tezlashdi.  Ayni  paytda,  xalqimizda  o’z  madaniy  merosini  tiklash 

va  undan  foydalanish  hamda  milliy  va  diniy  qadriyatlarni  hayotga  joriy  etish 

ishtiyoqi  kun  sayin  o’sayotgan  bir  paytda  O’zbekistan  Republikasining  “Vijdon 

erkinligi  va  diniy  tashkilotdar  to’g’risida”gi  qonunga  rioya  qilish  va  uning  ilmiy 

asoslarini ishlab chiqish muhim hisoblanadi. 

Ikkinchidan,  O’zbekistan  Republikasining  “Vijdon  erkinligi  va  diniy 

tashkilotlar to’g’risida”gi qonunining diniy tashkilotlar va fuqarolar uchun siyosiy-

g’oyaviy va ma’naviy asoslarini ko’rsatish bilan bu huquqlarning buzilishi qanday 

salbiy  oqibatlarga  olib  kelishi,  respublikamizdagi  demokratik  jarayonga  yangi 

jamiyat  bunyod  etish  ishiga  putur  yetkazishi  mumkinligi  jarayonlarini  o’rganish 

zaruriy vazifalardan biri hisoblanadi. 

Uchinchidan,  O’zbekiston  Respublikasining  mustaqilligini  jahondagi  yirik 

mamlakatlar,  xususan  islom  dini  keng  tarqalgan  mamlakatlar  tomonidan  tan 

olingani va diplomatik, siyosiy-iqtisodiy, ijtimoiy-madaniy aloqalar o’rnatilgan bir 

paytda, vijdon erkinligini  hayotga tadbiq etish  va  uning  ijtimoiy-siyosiy,  madaniy 

ahamiyatini  tahlil  etish  xalqaro  ahamiyatga  molik  maslalar  ekanligini  ilmiy 

jihatdan asoslash zarur sanaladi.