Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

III. Xo„jalik sudlari.
Fuqarolik, jinoyat ishlarini ko„ruvchi sudlar avvalgi 
tuzumda ham mavjud bo„lib, shu tuzum uchun hizmat qilgan bo„lsa, xo„jalik 
sudlari O„zbekiston Respublikasining mustaqilligi natijasida vujudga keldi va sud 
hokimyatining ajralmas qismi bo„lib qoldi. 
Mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, muassasalar, 
tashkilotlar o„rtasidagi, shuningdek tadbirkorlar o„rtasidagi, iqtisodiyot sohasida va 
uni boshqarish jarayonida vujudga keladigan xo„jalik nizolarini hal etish Oliy 
xo„jalik sudi va xo„jalik sudlari tomonidan amalga oshiriladi. (Konstitutsiyaning 
111-moddasi). 
Xo„jalik sudlarining vujudga kelishiga bozor iqtisodiyotiga asoslangan 
jamiyat qurish maqsadimiz, tadbirlarimizni rivojlantirish zarurati sabab bo„ldi desa 
bo„ladi. Xo„jalik sudlari tizimi respublikaning Oliy Xo„jalik sudi, 
Qoraqalpog„iston Respublikasi xo„jalik sudi, viloyatlar xo„jalik sud va Toshkent 
shahar xo„jalik sudidan iborat. 
1
Суднинг бу вазифаси хўжалик судларига ҳам таалуқлидир.
O‟zbekiston Respublikasi 
Oliy xo„jalik sudi 
Qoraqalpog„iston 
Respublikasi Oliy 
xo„jalik sudi 
Viloyatlar xo„jalik 
sudlari 
Toshkent shaxar 
xo„jalik sudi 

---

503 
Odil sudlov organlari tizimidan farq qilib, xo„jalik sudlari tumanlarda va 
shaharlarda tashkil qilinmaydi.
Xo„jalik sudlarining vazifasi, umumiy yurisdiksiya sudlari vazifasi bilan bir 
xil, ya'ni “Sudlar to„g„risida”gi qonunning 2-moddasi bu sudga ham tegishli. 
Sud hokimyati organlariga, Konstitutsiyada yana boshqa vazifalar ham 
yuklangan. Konstitutsiyaning 44-moddasida “Xar bir shaxsga o„z huquq va 
erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, 
jamoat birlashmalarining g„ayriqonuniy hatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat 
qilish huquqi kafolatlanadi” deb belgilangan. Bu bir tomondan sudlarga fuqarolar 
murojaatlarini ko„rish masuliyatini yuklasa, ikkinchi tomondan sudni fuqaro 
huquqlari va erkinliklarining eng kuchli, samarali vositasi, kafolati sifati namoyon 
qiladi. 
Bu bilan sudlar fuqarolar huquqlarini davlatdan ham himoya qiladi. 
Shunga alohida e'tibor berish kerakki, sudlar nafaqat qonunchilikni 
ta'minlaydi, ular qonun yaratishda, qonunchilik jarayonida ham faol qatnashadi. 
Konstitutsiyamizning 83-moddasiga asosan, O„zbekiston Respublikasining 
Konstitutsiyaviy sudi, Oliy sudi, Oliy xo„jalik sudi qonunchilik tashabbusi 
huquqiga ega. Ular Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga qonun loyihalarini, 
qonunlarga o„zgartirish kiritish takliflari bilan chiqish huquqiga ega.