Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

birinchi,
saylov kampaniyasini boshlanganligini e'lon qilish yoki 
saylovlarni tayinlash, 
ikkinchi,
saylov okruglari va saylov uchastkalarini tuzish; 
uchinchi,
saylov komissiyalarini tuzish; 
to„rtinchisi,
nomzodlar ko„rsatish va 
ularni ro„yxatga olish; 
beshinchi,
saylovoldi tashviqoti; 
oltinchi,
saylovchilar 
ro„yxatini tuzish; 
yettinchi,
ovoz berishni tashkil etish va saylov natijalarini 
aniqlash; 
sakkizinchi,
saylov yakunlarini e'lon qilish va deputatlarni, senatorlarni, 
Prezidentni ro„yxatga olish. Zarurat tug„ilsa, takroriy ovoz berish, hamda takroriy 
saylov o„tkaziladi. Bular qo„shimcha bosqichlardir. Bo„shab qolgan o„rinlarga 
deputatlar saylovlarini o„tkazish; navbatdan tashqari yangi saylovlarni o„tkazish 
kabi jarayonlar har qanday mamlakatlarning saylov tizimida mavjud bo„ladi. 
Saylov jarayoniga oid bosqichlarning funksional vazifasi xilma-xil saylov 
harakatlari va tadbirlarni amalga oshirishda vaqt jihatdan ketma-ketlik va mantiqan 
bosqichma-bosqichlikni ta'minlashdan iborat. Ular saylovlarni va tegishli 
saylanuvchi 
shaxslarni 
saylanishida 
legitimlik 
jihatlarini 
belgilashga 
ko„maklashadi. 
Saylov jarayonida, jarayon ishtirokchilari – sub'ektlarni aniqlash zarur. 
Saylov jarayoni sub'ektlari bu saylovni turli bosqich va tadbirlarida ishtirok 
etadigan va o„zlarini alohida vazifa va o„rni mavjud ishtirokchilardir. 
Saylov jarayoni sub'ekti quyidagilardan iborat: 
1. Fuqarolar.
Fuqarolar saylovlar jarayonini deyarli barcha bosqichlarida 
ishtirok etadi. Ular saylov jarayonida bevosita o„zlari yoki tegishli tuzilmalar, 
organlar faoliyati orqali ishtirok etadi. Boshqa barcha saylov jarayonini sub'ektlari 
faoliyatida fuqarolar ishtirok etadi. Faqat u yerda fuqaro sifatida emas, tegishli 

---

303 
tuzilma a'zosi, xizmatchi sifatida. Fuqarolar saylov jarayonini tashviqot-targ„ibot 
ishlarida, saylov oldi yig„ilishlarida, siyosiy partiyalar, fuqarolarning o„zini-o„zi 
boshqarish organlari faoliyatida, turli saylov komissiyalari tarkibida a'zo bo„lib, 
ishonchli vakillar bo„lib, kuzatuvchilar tarkibida qatnashib, vakolatli vakil sifatida 
qatnashishi ularning saylov jarayonini sub'ekti sifatida bevosita ishtirokini 
ko„rsatadi. 
Ommaviy axborot vositasida, turli davlat organlarida ishtirok etishi esa 
fuqarolarning saylov jarayonida bilvosita ishtirokini ko„rsatadi.