Toshkent davlat yuridik instituti o. M. Mad aliyev prokuror nazorati

1 В.И. Басков, Б.В. Коробейников. Курс прокурорского надзора. Учебник.
М., «Зерцало», 2001, стр. 245.
1 И Л. Перлов. Подготовительная часть судебного разбирательства в советском
уголовном процессе. М., «Госюрюдат», 1965, стр. 43—50; В.М. Савицкий.
Очерк теории прокурорского надзора. М., «Наука», 1975, стр. 279.
285

---

tilgan vazifa xarakterini o'zgartirmagan holda faoliyat ko‘rsatadi. 
Prokuror ushbu holatda davlat ayblovchisi sifatida ishtirok etgan holda 
sud muhokamasining ushbu qismida uning protsessual vazifasi — 
ayblovdan iboratdir. U sudga ko‘rib chiqish uchun yuborilgan jinoyat 
ishi bo‘yicha tuzilgan ayblov xulosasida qayd qilingan sudlanuvchini 
aybi haqidagi o‘zining xulosasini quwatlaydi1. Lekin sud muhoka- 
masiga tayyorgarlik qismida dalillarni ishonchliligi hali tekshiril- 
maydi, prokurorning ayblov vazifasi shunday harakatlardan iborat 
bo‘ladiki, sud muhokamasining keyingi jabhalarida sud ochiq- 
oydin davlat ayblovchisining xulosalari, keltirgan dalillarini rad 
etib bo'lmasligi va ishonchliligiga to‘la ishonch hosil qiladi. Xuddi 
shu maqsaddagina prokuror davlat ayblovchisi sifatida jinoyat ishini 
sudda ko‘rilishiga va sud tomonidan ishni har tomonlama o ‘rganib 
chiqishiga xalaqit beradigan to ‘siqlarni o‘z vaqtida bartaraf qilini- 
shidan manfaatdor. Aynan shu maqsadda prokuror oldinda bo‘lib 
o‘tadigan tekshirishga imkon qadar sodir etilgan jinoyat bo‘yicha 
ayblovni tasdiqlovchi tusmollar hamda aylmi isbotlamaydigan, 
rad etadigan gumonlarni ko‘rsatuvchi faktik holatlami to ‘liq doira- 
sini jalb qilishga harakat qiladi.
Prokuror sud muhokamasiga tayyorgarlik qismida, bevosita ayblov 
vazifasini amalga oshirmay, kelgusida sud muhokamasi davrida ayblovni 
quwatlash uchun lozim bo‘lgan harakatlami bajaradi, degan fflcr 
bayon qilinganida bir necha savollar ochiq qoladi, 
birinchidan,
sud 
muhokamasiga tayyorgarlik qismida prokuror aynan qanday protsessual 
vazifani amalga oshiradi savoli javobsiz qoladi, 
ikkinchidan,
ayblovni 
quwatlashning tashqi, ko‘zga tashlanib turadigan vazifalarini o‘zigagina 
e’tibor berib, ayblovni ichki mohiyati xususida, prokurorning 1-ins­
tansiya sudidagi faoliyatining ichki mazmunini chuqur yoritmaydi.
Bu savollarga javob topish uchun esa sudning sud muhokamasidagi 
protsessual harakatlari nimalardan iborat ekanligiga murojaat qilish 
lozim bo‘ladi. Birinchidan, sud muhokamasini ochiq deb e’lon 
qilinganidan so‘ng, sudning majburiyatini nima tashkil etadi, ya’ni 
0 ‘zbekiston Respublikasi JPK ning 429-m oddasiga asosan, 
taraflarni va ularning vakillarini, shuningdek, taijimon, guvoh- 
lar, ekspertlar va mutaxassislarning sudga kelgan-kelmaganligini 
aniqlaydi.